W województwie zachodniopomorskim są dwa jeziora o niepowtarzalnym turkusowym kolorze wody, które powstały wskutek zatopienia kopalni kredy – Jezioro Turkusowe w Wapnicy (Woliński Park Narodowy) i Jezioro Szmaragdowe w Szczecinie.
Jezioro Turkusowe na wyspie Wolin ma powierzchnię 6,74 hektara, głębokość wynosi 21,2 m. Przed wojną było tu wyrobisko kopalni kredy pracującej na potrzeby cementowni Quistorpa w pobliskim Lubinie. Po zakończeniu II wojny światowej Rosjanie dokonali demontażu znajdujących się tu urządzeń. Wyrobisko zaczęło napełniać się wodą. W 1948 r. władze polskie postanowiły wznowić eksploatację złoża: wypompowano wodę, sprowadzono niezbędne maszyny. Kopalnia funkcjonowała do 1954 r. Od tego momentu wyrobisko zaczęło stopniowo wypełniać się wodami podskórnymi i opadowymi.
Jezioro Szmaragdowe znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa”. Powstało w wyrobisku dawnej kopalni kredy i margla eksploatowanej przez powstałą w 1862 roku fabrykę cementu portlandzkiego „Stern”. Urobek transportowano do znajdującej się przy obecnej ul. Batalionów Chłopskich cementowni. 16 lipca 1925 r. natrafiono w ścianie południowej eksploatowanego wyrobiska na warstwę piasków zawodnionych, przez które nastąpił gwałtowny wlew wody i zalanie odkrywki. Wylew nastąpił spod wysokiej (ok. 50 m) pionowej ściany margli. Kopalnia Katharinen Kreidegrube została zalana przez wodę wybijającą z południowej ściany wyrobiska. Żaden z robotników nie ucierpiał. Na dnie jeziora wciąż znajdują się natomiast pozostałości górniczych maszyn i urządzeń.
Do dziś na szczecińskim prawobrzeżu zachował się betonowy mostek będący fragmentem torowiska kolejki wywożącej stąd urobek kredy do pobliskiej cementowni.
(reg)
Fot. Mirosław Winconek
