Sejmowa Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej 7 marca br. zajmowała się tematyką portową. Podsumowano wyniki finansowe największych polskich portów oraz omówiono ich imponujące programy inwestycyjne – realizowane i te planowane. Z zaprezentowanych przez przedstawicieli portów danych finansowych wynika, że ubiegły rok był dla nich czasem prawdziwych żniw. Osiągnęły wielomilionowe zyski, które pozwolą na skumulowanie środków potrzebnych do realizacji wielu inwestycji, głównie jako udział własny przy finansowaniu unijnym.
– Nasze porty to infrastruktura strategiczna, z której Polska ma też olbrzymią korzyść gospodarczą – mówił na wstępie Kacper Płażyński, przewodniczący komisji, dodając, że wpływy z działalności portowej stanowią 8 proc. budżetu państwa.
Jak zaznaczył wiceminister infrastruktury Arkadiusz Marchewka, polskie porty o strategicznym znaczeniu zamknęły ubiegły rok zyskiem netto. Wszystkie – nie tylko te strategiczne – przeładowały łącznie ok. 150 mln ton towarów.
Wiceminister poinformował, że polskie porty są w trakcie ogromnych programów inwestycyjnych. Jedną z planowanych inwestycji, o strategicznym dla całej gospodarki morskiej znaczeniu, jest planowany do budowy w Świnoujściu głębokowodny terminal kontenerowy. Na początku marca br. Urząd Morski w Szczecinie, odpowiedzialny za wykonanie budowli hydrotechnicznych tej inwestycji, ogłosił przetarg na badanie ferromagnetyczne w obszarze przyszłego falochronu osłonowego. Zostały również uzupełnione dokumenty dla wydania pozwolenia lokalizacyjnego przez Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie.
– Wszelkie prace w tym zakresie idą zgodnie z planem i jesteśmy zdeterminowani, aby z dużym zaangażowaniem realizować tę inwestycję, ponieważ uważamy ją za strategiczną – podkreślił Marchewka.
Sytuację ekonomiczną oraz realizowane i planowane przedsięwzięcia na terenach Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście przedstawił prezes tej spółki Jarosław Siergiej.
Rekordowe zyski i stabilne przeładunki
W 2023 roku ZMPSiŚ osiągnął zysk netto na poziomie 140,8 mln zł i było to aż 37 mln zł (36 proc.) więcej niż rok wcześniej. Z kolei przychody netto ze sprzedaży wyniosły 331,2 mln zł i były wyższe od zanotowanych w 2022 r. o 32 proc.
Przeładunki zespołu portów w 2023 r. były na poziomie 36 mln ton – nieznacznie niższe w stosunku do osiągniętych rok wcześniej. Prognoza na rok 2024 przewidywała wzrost przeładunków, niestety, w rzeczywistości, w pierwszych dwóch miesiącach tego roku były one niższe aż o 20 proc. Największy spadek dotyczy węgla (na poziomie 80 proc.), co jest wynikiem wysokiej „bazy” z ub. roku, kiedy to – jak pamiętamy – Polska, reagując na kryzys energetyczny związany z konfliktem Rosji z Ukrainą, sprowadzała ogromne ilości tego surowca, który do tej pory zalega na hałdach. W tym roku do Szczecina i Świnoujścia nie przypłynął też jak dotąd żaden statek z rudą żelaza.
W Grupie Kapitałowej ZMPSIŚ są trzy spółki: Infra-Port, Terminal Promowy Świnoujście oraz Polskie Terminale. Wyniki finansowe wszystkich były w ub. roku również bardzo dobre.
ZMPSiŚ kumuluje zyski netto w postaci kapitałów własnych, rezerwowych i zapasowych, dysponując środkami ok. 500 mln zł. Są one wykorzystywane do realizacji szeregu inwestycji, głównie jako wkład własny z wykorzystaniem środków unijnych.
Poprawa dostępu do portu w Szczecinie
Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście realizuje obecnie bądź już zakończył łącznie dziesięć inwestycji budowlanych. Pierwsze dwie to poprawa dostępu do portu w Szczecinie w rejonie Kanału Dębickiego oraz w rejonie Basenu Kaszubskiego. Te dwa zadania są tożsame, a ich celem głównym jest umożliwienie dostępu statków o znacznie większym niż dotąd zanurzeniu (11,5 m), po pogłębieniu toru wodnego Świnoujście – Szczecin do 12,5 m. Prace w obu rejonach są w fazie końcowej z zaawansowaniem w zależności od obszaru w wymiarze 80 – 90 proc. Wartość pierwszej inwestycji (Kanał Dębicki) to 392,6 mln zł, natomiast drugiej (Basen Kaszubski) – 304,8 mln zł.
Terminal promowy i LNG
Następna z inwestycji to przystosowanie infrastruktury terminalu promowego w Świnoujściu do obsługi transportu intermodalnego. Chodzi o budowę jednego stanowiska promowego (powstałego z połączenia dwóch nabrzeży) o długości 294 m dla jednostek o długości do 240 m, budowę miejsc postojowych dla 200 naczep oraz stworzenie infrastruktury do obsługi ładunków intermodalnych. Inwestycja ta jest zakończona, trwa obecnie rozliczanie finansowe projektu.
Kolejna inwestycja w Świnoujściu, ale tym razem w porcie zewnętrznym, to budowa stanowiska statkowego do eksportu LNG. Projekt ten ma na celu możliwość reeksportu gazu sprowadzanego z terminalu LNG w Świnoujściu oraz świadczenia usługi dodatkowej w postaci bunkrowania bunkierek obsługujących statki napędzane tym paliwem, zawijające do Świnoujścia. Inwestycję ukończono, pozostało jej rozliczenie (wartość 123 mln zł netto).
Poprawa dostępu kolejowego
Przedsięwzięcie dotyczące poprawy dostępu kolejowego do portów w Szczecinie i Świnoujściu też zostało zakończone. Trwają rozliczenia finansowe. Inwestycja ta dotyczyła dwóch rejonów portów, zarówno w Szczecinie, jak i w Świnoujściu. Najważniejszą jej częścią szczecińską była modernizacja wiaduktu nad ulicą Gdańską oraz modernizacja mostu kolejowego nad Parnicą. Poprawiono także infrastrukturę torową, a także dokonano elektryfikacji obszarów portu, które trakcji nie posiadały. W części świnoujskiej m.in. dobudowano drugi tor na odcinku 1,5 km między stacjami Świnoujście SiA (osobowe) a Świnoujście SiB (towarowe).
Następny projekt inwestycyjny – rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej w portach w Szczecinie i Świnoujściu – polega na modernizacji całej infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej, przesyłowej energii, informatycznej itd. Jest on w trakcie realizacji. Wartość zadania to 170 mln zł netto.
Głębokowodny terminal kontenerowy
ZMPSiŚ będzie również uczestniczył w największej planowanej w gospodarce morskiej inwestycji, tj. budowie głębokowodnego terminalu kontenerowego w porcie zewnętrznym w Świnoujściu. Będzie ona realizowana przez trzech partnerów: ZMPSiŚ (wkład finansowy ok. 1 mld zł, z tego 304,2 mln zł to środki unijne z funduszu CEF2), Urząd Morski w Szczecinie (wykonanie toru podejściowego oraz falochronów osłonowych), a także przyszłego operatora terminalu (zalądowienie i budowa portu). Jeśli chodzi o ZMPSiŚ, wykonano operat środowiskowy wraz z wydaniem decyzji środowiskowej. Została ona, niestety, zaskarżona i obecnie sprawa ta procedowana jest w drugiej instancji w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Wezwanie o uzupełnienie dokumentacji ZMPSiŚ zrealizował i oczekuje na dalsze postanowienia. Drugim działaniem jest wystąpienie do wojewody zachodniopomorskiego o wydanie decyzji lokalizacji inwestycji w zakresie portu zewnętrznego. Tutaj również, po wezwaniu, uzupełniono dokumentację i obecnie trwa oczekiwanie na decyzję wojewody. Trzecim podjętym działaniem jest podpisanie umowy przedwstępnej z wybranym wykonawcą, która ma prowadzić do umowy przyrzeczonej. Przypomnijmy, że przetarg wygrało konsorcjum firm Deme Concessions N. V. (Belgia) oraz QTerminals W. L. L. (Katar). Podpisanie tej umowy przewidywane jest na przełomie II i III kwartału tego roku.
Energetyka wiatrowa
Kolejne zadanie inwestycyjne to budowa zdolności przeładunkowej portu morskiego w Świnoujściu do obsługi morskiej energetyki wiatrowej – etap I oraz etap II – rozbudowa portu offshore morskich farm wiatrowych. Inwestycja ta realizowana jest wspólnie przez ZMPSiŚ w części dotyczącej nabrzeża oraz placu bezpośrednio przy nabrzeżu, a także w części zapleczowej przez spółkę Orlen Neptun. ZMPSiŚ wybrał wykonawcę prac do realizacji I etapu. To spółka PORR. Projekt jest bardzo rozwojowy. W I etapie przewiduje budowę dwóch nabrzeży o łącznej długości prawie 500 m. Głębokość techniczna przy nabrzeżu i torze podejściowym będzie wynosić 12,5 m, co umożliwi bez przeszkód operowanie w tym rejonie jednostek typu offshore. Zdolność przeładunkową terminalu przewidziano na 80 turbin rocznie, a jego uruchomienie planowane jest w przyszłym roku. Całość inwestycji powstaje na terenie o powierzchni 46 ha należącym do ZMPSiŚ.
Inne inwestycje
Następną inwestycją ZMPSiŚ jest budowa multimodalnego kolejowego węzła przeładunkowego na Ostrowie Grabowskim w porcie w Szczecinie. Chodzi o wzmocnienie funkcji terminalu kontenerowego w Szczecinie a także poprawę dostępu kolejowego do obszaru Ostrowa Grabowskiego. Warto dodać, że w tym rejonie szczecińskiego portu prowadzone są przeładunki sprzętu wojskowego, dlatego też inwestycja w połowie realizowana jest ze środków unijnych CEF2 Military Mobility. Planowany termin zakończenia prac to rok 2026.
Ostatnia z realizowanych inwestycji ma zapewnić armatorom statków odbiór oleju i innych odpadów (w tym szlamów z tzw. scrubberów) w porcie morskim w Świnoujściu.
Wśród działań ZMPSiŚ przewidzianych do realizacji w kolejnych latach wymienić należy: zmianę organizacji ruchu w obszarze terminalu promowego w Świnoujściu oraz na ul. Fińskiej i Duńskiej, budowę morsko-śródlądowego intermodalnego węzła przeładunkowego w zachodniej części Ostrowa Grabowskiego, budowę infrastruktury portowej na zapleczu nabrzeża Górników w Świnoujściu oraz w rejonie Basenu Kaszubskiego, a także dalszą rozbudowę infrastruktury dla umożliwienia transportu intermodalnego w południowej części terminalu promowego w Świnoujściu.
(ek)
