Jeszcze dwie dekady temu mało kto przypuszczał, że symbolem nowoczesnego miasta będzie rower. Szczeciński BikeS ma już 9 lat i ponad 3 miliony wypożyczeń.
Ogłoszony w 1922 roku przez awangardowego pisarza Tadeusza Peipera manifest artystyczny „Miasto Masa Maszyna” był pochwałą nowoczesności, maszyn i życia w miejskim tłumie. Peiper „w płynnej jeździe automobilu widział tę samą słodycz, co w linii opadającego ptaka”. O wynalezionym 100 lat wcześniej rowerze nawet nie wspomniał.
I o ile opiewane przez Peipera wynalazki (jak pociąg, tramwaj, telefon) nadal przynoszą społeczne korzyści, to powszechność samochodów osobowych stała się jednym z największych problemów dużych miast. W samym tylko Szczecinie od 2015 r. liczba aut się podwoiła! Korki, zanieczyszczenie powietrza, hałas, kosztowne inwestycje drogowe, wreszcie deficyt miejsc parkingowych, już nie tylko w centrach, ale także w dzielnicach peryferyjnych – obniżają komfort życia.
Odpowiedzią na te wyzwania jest idea mikromobilności, czyli powrót do transportu osobowego, wykorzystującego lekkie urządzenia bez napędu spalinowego takie jak np. rower czy hulajnoga. Zorganizowanym i społecznie wielce pożytecznym przykładem mikromobilności są miejskie bezobsługowe wypożyczalnie rowerów.
Idea roweru publicznego
Rower miejski jest ekologicznym uzupełnieniem komunikacji tramwajowej czy autobusowej. Zwiększenie udziału podróży rowerem w mieście oznacza mniej hałasu, plam oleju, spalin i korków. Rower to zdrowie. Mobilizuje do ruchu i aktywności, co skutecznie pomaga spalić kalorie i zwiększyć wydolność organizmu. Pierwsza bezobsługowa wypożyczalnia rowerów powstała w Paryżu w 2007 roku. Śladem stolicy Francji poszły Londyn, Barcelona Kopenhaga i setki miast na całym świecie.
Zwykle głównym celem budowy miejskiej sieci rowerowej jest ograniczenie ruchu samochodowego w śródmieściu i ułatwienie podróżnym pokonania tzw. ostatniego kilometra. Systemy roweru publicznego są tworzone z myślą o mieszkańcach dużych miast, gdzie w centrach są ograniczenia ruchu samochodowego (strefy piesze, strefy płatnego parkowania, strefy tempo 30 km), a uprzywilejowany jest transport publiczny. W takich warunkach rower staje się atrakcyjną alternatywą dla auta osobowego. W śródmieściu na trasach do 5 km rower jest szybszy niż samochód.
Bądź eco, przesiądź się na BikeS
Szczeciński rower miejski rozpoczął działalność 21 sierpnia 2014 roku pod hasłem „Bądź eco, przesiądź się na BikeS!”. Projekt powstał w ramach Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego 2014. Jego inicjatorami byli Łukasz Kadłubowski i Damian Orlik. Szczeciński Rower Miejski zdobył największą liczbę głosów (2728) i zajął pierwsze miejsce spośród blisko 300 zgłoszonych do SBO 2014 propozycji.
Na starcie system składał się z 32 stacji zlokalizowanych w ścisłym śródmieściu i 324 rowerów.
BikeS natychmiast zdobył uznanie szczecinian. W pierwszym sezonie (od 21 sierpnia do końca listopada) miejskie rowery zrobiły 202 tysiące kursów, a do systemu zarejestrowało się 14 tysięcy osób. W drugim sezonie (od 1 marca do końca listopada) liczba wypożyczeń przekroczyła pół miliona. Przez ten czas BikeS powiększył się o pięć stacji. Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę i potwierdzeniem tezy, że rower jest dobrą alternatywą dla komunikacji samochodowej.
Rozbudowa BikeS w 2016 roku
Sukces pierwszych dwóch sezonów sprawił, że pod koniec 2015 roku Gmina Szczecin ogłosiła przetarg na rozbudowę BikeS. Zamówienie objęło 46 stacji i 352 rowery. 29 stacji zaplanowano na prawobrzeżu, 14 w dzielnicy Zachód, dwie w dzielnicy Północ. 46. stację zamówiono na zapas.
I tym razem inicjatorami rozbudowy byli mieszkańcy Szczecina poprzez głosowanie na projekty Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego 2016.
W dzielnicy Zachód wygrał projekt pod nazwą: „Szczeciński Rower Miejski – drugi etap”, który zakładał budowę 14 stacji. W ramach SBO dofinansowanie dostały też dwie stacje w dzielnicy Północ.
Podstawowym celem rozbudowy BikeS na prawobrzeżu było zwiększenie mobilności mieszkańców prawobrzeża i ułatwienie pasażerom Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju komunikacji z pętlą przy ul. Turkusowej oraz przystankiem przy ul. Gryfińskiej.
Nowy większy BikeS miał już 82 stacje i 702 rowery. Rok 2016 zakończył kolejnym rekordem 565,5 tys. wypożyczeń.
Rok 2022 – BikeS IV generacji
Z czasem z powodu intensywnej eksploatacji liczba rowerów i sprawność systemu zaczęły maleć. Dlatego w 2019 roku spółka NiOL podjęła starania o pozyskanie środków z budżetu gminy na odnowienie floty. Pieniądze na BikeS IV generacji miały się znaleźć w budżecie Miasta Szczecin na 2020 rok. Stąd decyzja o wyłączeniu starego systemu z końcem sezonu 2020.
Niestety Szczecin, podobnie jak tysiące innych polskich gmin, musiał zrewidować swoje plany inwestycyjne, ponieważ przegłosowane w Sejmie zmiany podatkowe znacząco zmniejszyły wpływy do budżetów gminnych. W przypadku Szczecina różnica in minus wyniosła ok. 90 mln złotych. Na nowy rower miejski, podobnie jak na wiele innych projektów, zabrakło pieniędzy.
Dopiero w budżecie gminy na rok 2021 znalazły się środki na zakup nowego systemu roweru miejskiego. Spółka NiOL ogłosiła przetarg na BikeS IV generacji. Zwyciężyła oferta Konsorcjum Orange Polska SA i ROOVEE SA. Zamówienie objęło 800 jednośladów wyposażonych w GPS i autonomiczne zamki. Nowy rower miejski wyjechał na ulice Szczecina po rocznej przerwie 1 marca 2022 r.
Strefy postoju zamiast stacji
Czym różnią się rowery III generacji od IV? W poprzednim systemie stacje miały zamki, do których trzeba było mocować rower. Nowe rowery mają lock (autonomiczny zamek) na tylnym kole, dlatego zamiast stacji z zamkami są zwykłe stojaki. Teraz rower można zostawić nie tylko w strefie postoju (dawniej stacji), ale także poza nią – w całym obszarze funkcjonowania BikeS.
Zlokalizowanie najbliższego roweru (i jego rezerwacja) – w strefie postoju czy poza nią – jest możliwe dzięki aplikacji Roovee.
Pozostawienie roweru poza strefą postoju wiąże się z dodatkową opłatą 10 zł.
Natomiast za wypożyczenie roweru spoza strefy postoju i odstawienie do strefy postoju system dolicza 5 zł bonifikaty.
Strefa postoju to obszar o promieniu ok. 30 metrów wyznaczony na zasadzie geolokalizacji. W praktyce oznacza to, że rower można oprzeć o stojak w strefie, ale można go także postawić w pobliżu na nóżce.
Nowy BikeS jest czynny cały rok, a nie od marca do listopada jak poprzednio. Dawne stacje dokujące zastąpiły zwykłe stojaki rowerowe z tablicami „Strefa Postoju”. Ich liczba zwiększyła się z 87 do 100.
Zmienił się też cennik. W nowym jest oferta dla tych, którzy chcą korzystać z rowerów systematycznie (abonamenty – miesięczny za 15 zł i kwartalny za 35 zł) i tych, którzy chcą jeździć od czasu do czasu (10 groszy za minutę).
BikeS wjeżdża do sąsiednich gmin
Kolejną przełomową datą w historii szczecińskiego roweru miejskiego jest 1 lipca 2022 roku. Tego dnia do systemu zostały włączone cztery strefy postoju w gminie Dobra, dwie w Mierzynie, jedna w Wołczkowie i jedna na Bezrzeczu. Potem jeszcze jedna w samej Dobrej. Stało się to możliwe dzięki umowie podpisanej przez gminę Dobra i spółkę NiOL. Flota szczecińskich rowerów powiększyła się o 30 nowych pojazdów oznakowanych herbem gminy Dobra.
– Nadrzędnym celem umowy z Dobrą jest poprawa jakości powietrza i popularyzacja zdrowego stylu życia – powiedział prezes spółki NiOL Radosław Kanarek. – Myślę, że to ciekawa oferta i dla mieszkańców gminy Dobra, i dla szczecinian. Wiele osób z Dobrej pracuje, uczy się w Szczecinie, z kolei wielu szczecinian odwiedza gminę Dobra w celach rekreacyjnych. Mam nadzieję, że rower miejski w obu grupach okaże się atrakcyjną alternatywą dla prywatnych samochodów.
Kilka miesięcy później podobną umowę NiOL podpisał z gminą Kołbaskowo. Od 1 kwietnia 2023 r. rowerem BikeS można pojechać ze Szczecina do Kołbaskowa i odwrotnie. System powiększył się o kolejne trzydzieści rowerów i trzy strefy postoju: w Przecławiu, Kołbaskowie i Warzymicach.
Czy szczeciński rower z miejskiego przeistoczy się w metropolitalny? Z pewnością można mówić o pilotażu tej idei. Tak czy inaczej BikeS, mimo że w ostatnich latach musiał się mierzyć z COVIDem i konkurencją elektrycznych hulajnóg, odegrał i odgrywa nadal ważną rolę w popularyzowaniu wśród szczecinian roweru jako wygodnego, szybkiego i taniego środka lokomocji. Przez dziewięć lat jego użytkownicy przejechali na dwóch kółkach 3 mln 285 tys. podróży.
BikeS aktywnie zachęca do ruchu i komunikacji rowerowej, biorąc udział w wydarzeniach takich, jak: Szczeciński Bieg Nocny, miasteczko rowerowe podczas Bulwarove, Jarmark Jakubowy, Iluminacje.
* W marcu 2023 roku spółka NiOL ogłosiła konkurs na hasło reklamowe BikeS. Wygrał slogan „Niech Cię poniesie na szczecińskim BikeSie!”. Jego autorem jest Sławomir Biały.
Dlaczego BikeS jest OK?
Na tysiąc mieszkańców Szczecina przypada blisko 900 pojazdów samochodowych.
Średnia prędkość auta w centrum Szczecina 27 km/h. Średnia prędkość rowerzysty 15–17 km/h, ale rowerem docieramy „pod same drzwi”, możemy pojechać „na skróty”, nie stoimy w korkach, nie szukamy miejsca do zaparkowania.
Obszar dostępu na rowerze (czyli taki, jaki jesteśmy skłonni pokonać w codziennej drodze do pracy czy szkoły) jest kilka, kilkanaście razy większy niż obszar dostępu pieszego.
Źródło: Polski Kongres Drogowy 2021
Ściągnij apkę i jedź!
Rower BikeS jest dostępny przez aplikację mobilną Roovee. Można ją bezpłatnie pobrać z Google Play, App Store i App Gallery. Działa w czterech językach: polskim, niemieckim, angielskim i ukraińskim.
Aplikacja umożliwia m.in.: rejestrację, wniesienie opłaty startowej (20 zł), doładowanie konta, zakup abonamentu, lokalizację stref postoju i dostępnych rowerów, rezerwację roweru, a przede wszystkim wypożyczenie roweru poprzez zeskanowanie kodu QR z elektronicznej blokady.
Strona www.bikes‑srm.pl
Strona informacyjna BikeS jest pod adresem www.bikes-srm.pl.
Są tam podstawowe wiadomości na temat wypożyczalni (m.in.: regulamin, cennik, mapa, zasady korzystania). Można z niej także pobrać aplikację ROOVEE.
Liczba przejazdów BikeS w poszczególnych latach działania:
• 2014 – 202 000
• 2015 – 541 000
• 2016 – 566 000
• 2017 – 525 000
• 2018 – 490 000
• 2019 – 410 000
• 2020 – 217 000
• 2021 – 0
• 2022 – 270 000
• 2023 – 37 000**
** Dane za 2023 od styczniu do końca kwietnia
