Zmieniły się – od 26 kwietnia br. – przepisy dotyczące zasiłków. To między innymi wyższy zasiłek macierzyński, dodatkowe dziewięć tygodni urlopu rodzicielskiego, urlop opiekuńczy, czy krótszy czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego. Nowelizacja przepisów w Kodeksie pracy i w ustawie zasiłkowej wynika z wdrożenia dyrektywy unijnej „work life balance”.
– Jedna ze zmian nastąpiła w zasiłku macierzyńskim za okres urlopu rodzicielskiego – informuje Karol Jagielski, regionalny rzecznik ZUS województwa zachodniopomorskiego. – Czas, przez jaki jest wypłacany, wydłużono o dziewięć tygodni, czyli z 32 do 41 tygodni – w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni – w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka. W szczególnych warunkach zasiłek może być wypłacany przez 38 tygodni. Na przykład, gdy rodzina zastępcza (niezawodowa) przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 lub do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny.
Co ważne, dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała ten urlop maksymalnie, np. 32 tygodnie lub 34 tygodnie, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic.
Do dłuższego niż 41, 43 i 38 tygodni urlopu rodzicielskiego mają prawo rodzice, którzy urodzą lub przyjmą na wychowanie dziecko z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą, która zagraża jego życiu, a powstała w prenatalnym okresie lub w czasie porodu. Jeśli dziecko ma zaświadczenie „Za życiem”, rodzice mogą skorzystać odpowiednio z 65, 67 i 62 tygodni.
Już nie 80, a 81,5 proc. podstawy wymiaru wynosi zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyjątkiem części, która przysługuje drugiemu rodzicowi – 9 tygodni).
Ubezpieczona mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały okres jego pobierania, tj. 81,5 proc., o ile złoży tzw. długi wniosek o zasiłek macierzyński, do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie. Długi wniosek nie może dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego rodzica. Za tę część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc. podstawy. Jeśli mama nie złoży wniosku o długi zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie, zasiłek będzie wynosił 100 proc. podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i 70 proc. podstawy za okres urlopu rodzicielskiego.
– Gdy w pierwszym roku życia dziecka nie wykorzystamy minimum 1 dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (na podstawie długiego wniosku), możemy złożyć wniosek o jednorazowe wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru – dodaje rzecznik. – Za okres urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Rodzic, który na dzień 26 kwietnia 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, ma prawo do zasiłku na nowych zasadach, jeśli do 17 maja złoży wniosek o ustalenie nowej wysokości zasiłku. Gdy tego nie zrobi, będzie otrzymywać zasiłek w dotychczasowej wysokości.
Ubezpieczony tata ma prawo do urlopu ojcowskiego przez dwa tygodnie. Może go wykorzystać do ukończenia przez dziecko 2 lat tylko wtedy, gdy 26 kwietnia miał prawo do urlopu ojcowskiego. Jeśli to prawo nabędzie od 26 kwietnia, to skraca się okres, w którym można go wykorzystać. Te dwa tygodnie przysługują do dnia, w którym dziecko skończy 12 miesięcy albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do 14. urodzin dziecka.
Od 26 kwietnia 2023 r. osobom, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego pięć dni urlopu opiekuńczego. Można go wykorzystać, aby zapewnić opiekę lub wsparcie osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych powodów medycznych. Co ważne, za okresy niezdolności do pracy, które przypadają w czasie urlopu opiekuńczego, zasiłek chorobowy nie przysługuje.
(ek)
