IPN: Za zamachem na Jana Pawła II stał wywiad bułgarski

Historyk i dziennikarz "Gościa Niedzielnego" dr Andrzej Grajewski podczas spotkania w Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie. Spotkanie poświęcone było nowym ustaleniom w sprawie zamachu na Jana Pawła II na pl. św. Piotra w 1981 roku. Fot. PAP/Bartłomiej Zborowski  

Za zamachem na papieża Jana Pawła II, do którego doszło 13 maja 1981 r. w Rzymie, stał wywiad bułgarski - przypominają prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej. Mehmet Ali Agca nie działał sam, był tylko cynglem, wykonującym zlecenie służb - zapewniają.

W sobotę mija 36. rocznica próby zabójstwa Jana Pawła II. Na pl. św. Piotra w Rzymie 13 maja 1981 r. o godz. 17.17 do papieża strzelał 23-letni Turek Mehmet Ali Agca. W 2006 r. pion śledczy IPN w Katowicach wszczął śledztwo, którego celem było ustalenie okoliczności przygotowania do zamachu, opisanie jego przebiegu oraz ujawnienie działań dezinformacyjnych prowadzonych przez służby specjalne bloku wschodniego w latach 80 XX w. Papież Jan Paweł II wybaczył sprawcy próbę zabójstwa i 27 grudnia 1983 r. odwiedził go w więzieniu.

Pomoc prawna

Prokurator IPN Michał Skwara, który prowadził śledztwo w sprawie zamachu na Jana Pawła II, przypomniał, że Instytut uzyskał pomoc prawną m.in. z Niemiec, Bułgarii i Włoch. Kluczowe dla postępowania okazały się archiwalia dotyczące bułgarskich i niemieckich służb specjalnych.

- Ten materiał był na tyle silny, że wydając postanowienie o wszczęciu śledztwa założyłem, że mamy w istocie do czynienia z istnieniem dwóch związków przestępczych - powiedział Skwara. - Po pierwsze istniał związek przestępczy o charakterze zbrojnym, który działał od listopada 1979 r. do momentu zamachu (...), jego częścią byli funkcjonariusze państwa komunistycznego. Drugi związek przestępczy działał już po zamachu i jak wynika z dokumentów niemieckich był zaangażowany w akcję dezinformacyjną, która miała na celu odwrócenie uwagi od rysującego się wówczas śladu bułgarskiego.

Prokurator podkreślił przy tym, że nie jest prawdą, że pytanie czy Ali Agca działał sam do dziś pozostaje bez odpowiedzi.

- To się da procesowo udowodnić, że w przygotowaniu i przeprowadzeniu zamachu na Jana Pawła II uczestniczyli funkcjonariusze wywiadu bułgarskiego, którzy wykorzystywali w tym celu osoby z tureckiego świata przestępczego - podkreślił. Przypomniał też, że IPN ma dowody na to, że dezinformację dotyczącą zamachu przeprowadzały służby specjalne byłej NRD - Stasi we współpracy z wywiadem cywilnym Ludowej Republiki Bułgarii. Jak zaznaczył, zgromadzona dokumentacja wskazuje, że fałszowanie śladów działo się z inspiracji władz sowieckiej Rosji.

Ali Agca nie działał sam

Prokurator Ewa Koj, naczelnik oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach, podkreśliła, że dopiero pomoc prawna z Bułgarii wniosła nowe fakty do śledztwa.

- Od samego początku było wiadome, że zbrodnicze przedsięwzięcia na taką skalę nie udałyby się jednemu człowiekowi - powiedziała Koj.

Szefowa katowickiego pionu śledczego IPN zwróciła też uwagę na słowa samego Jana Pawła II, który w rozmowie z kardynałem Stanisławem Dziwiszem (w publikacji "Pamięć i tożsamość") powiedział: "Ali Agca jest, jak wszyscy mówią, zawodowym zabójcą, co znaczy, że zamach nie był jego inicjatywą, ale że ktoś inny to wymyślił, ktoś inny to zlecił".

Umocowanie zamachu w Moskwie

Historyk i publicysta dr Andrzej Grajewski, który wspólnie ze Skwarą napisał książkę "Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy" również zwraca uwagę na umocowanie zamachu w Moskwie.

- Nie znaleziono dokumentów świadczących o sowieckim mocodawstwie dla działań Bułgarów i potem dla działań Turków. Tylko jest pytanie: po co Bułgarii byłoby organizowanie zamachu na papieża, której nie przeszkadzał? Katolicyzm jest tam mniejszością, więc jeżeli się w to zaangażowali, a zaangażowali się na pewno, to zrobili to tylko na zlecenie" - powiedział Grajewski.

Podkreślił też, że w archiwach w Rosji wciąż mogą znajdować się dokumenty, które dotyczą zamachu na Jana Pawła II i nie ma powodu, by przypuszczać, że zostały one zniszczone. Dodał, że w tej sprawie powinna powstać międzynarodowa grupa specjalistów, którzy biorąc pod uwagę wyniki śledztwa IPN, jeszcze raz zbadaliby tę sprawę.

(pap)

Na zdjęciu: Historyk i dziennikarz "Gościa Niedzielnego" dr Andrzej Grajewski podczas spotkania w Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie. Spotkanie poświęcone było nowym ustaleniom w sprawie zamachu na Jana Pawła II na pl. św. Piotra w 1981 roku. 

Fot. PAP/Bartłomiej Zborowski