Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie otrzymała dofinansowanie ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na konserwację zabytkowego tomu z dawnej biblioteki katedralnej w Kamieniu Pomorskim. Wartość otrzymanego dofinansowania wynosi 26 tys. zł, całkowita wartość projektu to 45 350 tys. zł.
W ramach zadania przeprowadzona zostanie konserwacja inkunabułu, który tworzą dwa współoprawne dzieła: Mammotrectus super Bibliam Joannesa Marchesinusa wydane w Bazylei ok. 1482 r. oraz Confessionale Bartholomaeusa de Chaimisa, wydane w Norymberdze w 1480 r. Pierwsze z nich było rodzajem przewodnika czy też słownika biblijnego dla duchownych, pozwalającego właściwie rozumieć Pismo św. Owa księga należy do najważniejszych dzieł franciszkańskich późnego średniowiecza. Tekst B. de Chaimisa, włoskiego teologa, wpisuje się w dział teologii moralnej i dotyczy rozważań nad spowiedzią.
Egzemplarze, które posiada Książnica Pomorska, mają proweniencję kamieńską, gdyż pierwotnie przynależały do biblioteki tamtejszego kościoła katedralnego, jednego z najwspanialszych zabytków na Pomorzu Zachodnim. Stamtąd prawdopodobnie trafiły na Zamek Książąt Pomorskich po przyjęciu reformacji na Pomorzu w 1534 r. Po wygaśnięciu dynastii Gryfitów w 1637 r. księgi z librarii książęcej uległy rozproszeniu i dalszemu przemieszczaniu. Część z nich trafiła do szczecińskiego Pedagogium, a ostatecznie do Gimnazjum Mariackiego. W 1677 r. szkolną bibliotekę zniszczył pożar, jednak część księgozbioru ocalała. Inkunabuł przeznaczony do konserwacji zaliczono do Narodowego Zasobu Bibliotecznego skupiającego zbiory o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego. Jego wartość historyczna, naukowa i kulturalna pociąga za sobą konieczność szczególnej ochrony, także konserwatorskiej.
Obecny zły stan obiektu uniemożliwia również jego eksponowanie czy udostępnianie. Konserwacja woluminu ma na celu zmianę tego stanu. Wykorzystanie współczesnych technik konserwatorskich ma wpłynąć na zahamowanie postępującego procesu destrukcji, przywrócenie księdze jak najlepszego stanu i zbliżenie do pierwotnego wyglądu. Po przeprowadzeniu analizy stanu zachowania przyjęto koncepcję przeprowadzenia pełnej konserwacji wszystkich kart w bloku oraz rekonstrukcję oprawy z zachowaniem oryginalnych elementów z XV w.
Po zakończeniu prac obiekt zostanie poddany digitalizacji i udostępniony w Zachodniopomorskiej Bibliotece Cyfrowej. W grudniu 2022 r. zorganizowane zostaną dwie wystawy czasowe prezentujące inkunabuł w nowej odsłonie. Ze względu na fakt, iż to Kamień Pomorski był przez kilkaset lat miejscem przechowywania księgi, pierwsza ekspozycja zorganizowana zostanie w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej i połączona będzie z wykładem „Inkunabuły z dawnej biblioteki katedralnej w Kamieniu Pomorskim. Historia i stan obecny”. Drugi pokaz odbędzie się w Książnicy Pomorskiej. Wstęp dla zwiedzających obie wystawy będzie bezpłatny i możliwy w godzinach pracy obu instytucji. W celach promocyjnych jak i edukacyjnych w ramach projektu powstanie także krótki film obrazujący proces konserwacji inkunabułu.
(as)
