Ważne problemy na scenie. Dyskryminacja osób LGBT i stan psychiatrii dziecięcej

Na zdjęciu: Oto część ekipy przygotowującej spektakl. Fot. Dariusz GORAJSKI  

W szczecińskim Teatrze Współczesnym trwają ostatnie przygotowania do premiery spektaklu, o którym zapewne będzie głośno w całej Polsce. Reżyser (i jednocześnie dyrektor artystyczny sceny przy Wałach Chrobrego) Jakub Skrzywanek realizuje przedstawienie podejmujące temat problemów młodzieży LGBT, związanych ze społecznym wykluczeniem i niezrozumieniem oraz dramatycznego stanu psychiatrii dziecięcej w Polsce. W trakcie kolejnych spektakli mają się odbywać na scenie inscenizowane śluby par LGBT. 

Zbiorowym Spartakusem jest mniejszość LGBT

Tytuł nowego przedstawienia to "Spartakus. Miłość w czasach zarazy". Punktem wyjścia do scenariusza spektaklu były reportaże Janusza Schwertnera, m.in. o nastoletnich pacjentach szpitali psychiatrycznych.

- Dla mnie Spartakus to jeden z najważniejszych bohaterów w historii. Dzisiaj tym zbiorowym Spartakusem jest obecnie w Polsce mniejszość LGBT - tak na wtorkowej (10 maja) konferencji prasowej reżyser tłumaczył tytuł spektaklu. - To grupa, która w heroiczny sposób walczy o prawo do samostanowienia, przy tak gigantycznej, systemowej, politycznej i medialnej machinie wykluczenia. Ich wypycha się na margines. Młodzi ludzie sobie z tym nie radzą i trafiają do systemu dziecięcej opieki psychiatrycznej. Tymczasem na wizytę do psychiatry, z dopiskiem - "pilne" czeka się, w zależności od miasta, od trzech do nawet osiemnastu miesięcy. W Warszawie trzeba zapłacić 350 złotych za wizytę prywatną u psychiatry. W Polsce jest zaledwie 407 psychiatrów dziecięcych. Drugi człon tytułu -  "Miłość w czasach zarazy" - to najsłynniejszy reportaż Janusza Schwertnera. Słowo zaraza było czasem mylone z pandemią COVID - 19. Tymczasem chodzi haniebne słowa biskupa Jędraszęwskiego o tęczowej zarazie.

Śluby par LGBT na scenie

Jak mówił J. Skrzywanek, samobójstwo to najczęstsza przyczyna śmierci dzieci w Polsce, częstsza niż choroba nowotworowa czy wypadek komunikacyjny. Blisko 7O procent nastolatków LGBTQ+ w Polsce myśli o samobójstwie.

- Spektakl ma trzy części. To, co widzowie zobaczą w pierwszej z nich to rekonstrukcja teatralna tego, jak wyglądają trzy konkretne oddziały psychiatrii dziecięcej.  Badania wykazują, że większość młodzieży na oddziałach psychiatrycznych to osoby LGBT. Obecnie siedemdziesiąt procent nastolatków LGBT chce popełnić samobójstwo z powodu dyskryminacji. Ta skala zwiększyła się w sposób kilkukrotny w stosunku do roku 2015, co tożsame jest z rozpędzeniem homofobicznych narracji w przestrzeni politycznej i medialnej - mówił reżyser na spotkaniu z dziennikarzami. - Druga część spektaklu to film dokumentalny, czyli rozmowy z matkami dzieci, które przebywały na oddziałach psychiatrycznych.

Trzecia część przedstawienia będzie performatywna. 

- To będą inscenizowane śluby par LGBT. Do tego zaprosiliśmy kilkadziesiąt osób ze Szczecina - opowiada reżyser. - Na scenie zatem każdego wieczoru będziemy tworzyć świeckie ceremonie ślubne tych par. 

Zagrodzenia z chlewów i dożynkowe postaci ze słomy

Autorem scenografii do spektaklu jest Daniel Rycharski, jeden z najbardziej znanych artystów sztuk wizualnych w Polsce, o którym powstał film fabularny z Dawidem Ogrodnikiem: "Wszystkie nasze strachy".

- W pierwszej części spektaklu, tej dotyczącej szpitali psychiatrycznych, wykorzystałem zagrodzenia przemysłowe rolnicze z chlewów. Z kolei w tej bardziej optymistycznej są elementy charakterystyczne dla dożynek na wsi - opowiadał artysta. - To są popularne t postaci ze słomy, czyli baba i dziad dożynkowi. W spektaklu z kolei pojawią się dożynkowe postaci LGBT. Zrobiliśmy je z osobami ze stowarzyszenia Lambda i z kołem gospodyń wiejskich ze Stobna. Dla mnie ta scenografia to samodzielne dzieło, które mogłoby być pokazywane poza kontekstem teatralnym. 

W piątek (13 maja), o godz. 16, w Teatrze Małym, odbędzie się dyskusja, w której wezmą udział: Janusz Schwertner – dziennikarz i publicysta, współautor książki „Szramy. Jak psychosystem niszczy nasze dzieci” , laureat European Press Prize za reportaż „Miłość w czasach zarazy”, Piotr Jacoń – dziennikarz , prezenter programów informacyjnych w TVN24, autor książki „My, trans” opisującej problemy osób transpłciowych i ich bliskich, przedstawiciele organizacji zrzeszającej osoby LGBTQ+ Lambda Szczecin (m.in. Monika Tichy) i Agnieszka Kopacz – bohaterka jednego z reportaży Janusza Schwertnera, mama osoby tęczowej. Wstęp na dyskusję jest wolny.

(MON)