Grono zachodniopomorskich noblistów powiększyło się o kolejną grupę naukowców, których sukcesy w minionym 2021 r. nie mogły zostać niezauważone przez kapitułę przyznającą prestiżowe Zachodniopomorskie Noble. Kapitułę tworzą liderzy nauki: profesorowie Wojciech Kacalak, Jan Lubiński, Piotr Masojć, Antoni Morawski, Waldemar Tarczyński, którym przewodniczy astronom prof. Aleksander Wolszczan, jeden z 25 najwybitniejszych naukowców świata w tej dziedzinie.
Przy przyznawaniu Nobli, jak przypomniał prof. Jan Lubiński, kapituła kieruje się dwiema zasadami:
- Staramy się nagradzać prace naukowe o charakterze wdrożeniowym, jeśli nie ma wdrożeń, liczą się publikacje, ich liczba w czasopismach naukowych z tzw. listy filadelfijskiej. To mają być osiągnięcia na poziomie światowym i osoby wybierane do nagrody spełniają te kryteria - powiedział.
Noblami nagradzane są prace, które powstały w uczelniach zachodniopomorskich, także te zrealizowane za granicą, jeśli ich autorzy pochodzą z naszego regionu. Jest to ważne wydarzenie w życiu naszego regionu i doceniane od samego początku, jak wspomniał również profesor Lubiński. Pierwsze nagrody fundowali sami naukowcy, dzisiaj - Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Wojewoda Zachodniopomorski, Prezydent Miasta Szczecina, Prezydent Miasta Koszalina, Kolegium Rektorów, Uniwersytet Szczeciński, Zachodniopomorski Klub Liderów Nauki.
Jak co roku Zachodniopomorskie Noble przyznano w ośmiu dziedzinach naukowych. Za wybitne osiągnięcia w naukach humanistycznych Nobla otrzymał dr hab. Maciej Kowalewski z Uniwersytetu Szczecińskiego - za prace poświęcone zmieniającej się relacji polityki i narracji o mieście oraz ocenie wpływu pandemii na sposoby funkcjonowania i obrazowania przestrzeni miejskiej oraz miejskiej polityki.Temat, trzeba przyznać, interesujący nie tylko dla środowiska naukowego, także przeciętnego obywatela.
W dziedzinie nauk podstawowych Noblem uhonorowano dr inż. Karolinę Wenelską z Katedry Fizykochemii Nanomateriałów, Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie za badania nad wykorzystaniem nowych materiałów mających zastosowanie w energetyce. Dr K. Wenelska ujawniła dziennikarzom, że obecnie pracuje m.in. nad paliwem przyszłości.
Prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak – kierownik zespołu w składzie: dr hab. inż. Dariusz Lipiński, prof. PK, dr inż. Katarzyna Tandecka, dr inż. Łukasz Rypina, dr inż. Filip Szafraniec z Katedry Inżynierii Systemów Technicznych i Informatycznych, Wydziału Mechanicznego Politechniki Koszalińskiej oraz dr inż. Robert Tomkowski z Katedry Mechaniki Precyzyjnej, Wydziału Mechanicznego Politechniki Koszalińskiej - reprezentuje dziedzinę nauk technicznych. Zespół otrzymał nagrodę za wdrożenie przemysłowe innowacyjnych narzędzi z mikroagregatami ściernymi, które obecnie sprzedawane są do wielu krajów.
Dr hab. Wojciech Drożdż, prof. US z Katedry Logistyki, Instytutu Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego (nauki ekonomiczne) odebrał Nobla za prace poświęcone nowym aspektom zarządzania magazynami energii, elektromobilności, wykorzystaniu wodoru dla potrzeb mobilności oraz dekarbonizacji gospodarki w oparciu o odnawialne źródła energii. Jest to wiodący w Polsce dorobek naukowy, dotyczący sektora energetycznego, podkreśla się, a dr W.Drożdż jest polskim prekursorem logistyki energetyki, intensywnie rozwijającym tę subdyscyplinę nauki.
W naukach rolniczych nagrodzono dr hab. inż. Adama Lepczyńskiego, prof. ZUT z Katedry Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki, Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt ZUT w Szczecinie - za nowatorskie zastosowania metod proteomiki w badaniach nad fizjologicznymi skutkami suplementacji diety zwierząt.
Wśród tegorocznych noblistów przeważali przedstawiciele zachodniopomorskiej medycyny. Dr hab. Marcin Lener z Zakładu Genetyki i Patomorfologii, Wydziału Farmacji, Biotechnologii Medycznej i Medycyny Laboratoryjnej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie otrzymał Nobla za wiodący udział w opracowaniu testów diagnostycznych wykrywających zwiększone ryzyko raków u kobiet i mężczyzn na podstawie oznaczeń stężenia ołowiu we krwi. Dr Marcin Lener jest pierwszym autorem opracowania i wdrożenia dwóch testów diagnostycznych wykrywających zwiększone ryzyko występowania raków u osób z podwyższonym stężeniem ołowiu we krwi.
Dr Emilia Rogoża-Janiszewska z Zakładu Genetyki i Patomorfologii, Wydziału Farmacji, Biotechnologii Medycznej i Medycyny Laboratoryjnej PUM w Szczecinie odebrała nagrodę za opracowanie patentowe i wdrożenie testu diagnostycznego: ”Stężenie selenu w surowicy jako marker przeżyć u chorych z czerniakiem złośliwym w Polsce”.
Dr Paweł Rynio (Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Angiologii, Wydziału Medycyny i Stomatologii PUM w Szczecinie) jest kolejnym laureatem w dziedzinie nauk medycznych. Wdrożył do praktyki klinicznej modele 3D stent-graftów, co skróciło czas oczekiwania na wszczepienie stent-graftu z 12-15 tygodni do zaledwie kilku godzin oraz znacznie obniżyło koszty zabiegu. Co więcej, wdrożenie powstało na bazie projektu, który doprowadził do powstania Ośrodka Medycznych Technologii 3D przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr 2 PUM.
Nagroda Specjalna w naukach medycznych przyznana została dr hab. Tomaszowi Huzarskiemu z Zakładu Genetyki i Patomorfologii, Wydziału Farmacji, Biotechnologii Medycznej i Medycyny Laboratoryjnej PUM. - za wyjątkowo sprawne, jak podkreślono, rekrutowanie i poprowadzenie w międzynarodowych próbach klinicznych pacjentek z rakami i mutacjami BRCA1/BRCA2. Dr Tomasz Huzarski był m.in. głównym badaczem w badaniach klinicznych SOLO2 - w Europie ma bezapelacyjnie pierwsze miejsce w liczbie zarejestrowanych pacjentek i drugie w świecie. I największą w świecie liczbę konsultacji. Nie byłoby tych sukcesów, jak powiedział, gdyby 25 lat temu nie zaczęły powstawać w kraju poradnie genetyczne, a tworzył je, jak wiadomo, prof. Jan Lubiński.
W dziedzinie nauk o morzu Noblem uhonorowano dr hab. Jana Harffa, prof. US – kierownika zespołu, który tworzą: dr hab. inż. Andrzej Osadczuk, prof. US, mgr Jakub Miluch, prof. dr hab. Ryszard Borówka, mgr inż. Łukasz Maciąg, prof. dr hab. Andrzej Witkowski, dr Jinpeng Zhang z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego oraz dr Michał Tomczak z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, Oddz.Pomorski w Szczecinie. Nagrodę przyznano za udokumentowanie rozwoju delty Hajnan na Morzu Południowochińskim. Jak napisano w uzasadnieniu „ Uzyskane wyniki dostarczą danych do kalibracji modeli atmosferycznych i oceanograficznych wyjaśniających globalną dynamikę klimatu w przeszłości i opracowania scenariuszy zmian klimatycznych w przyszłości”.
Nagrodę za osiągnięcia w dziedzinie nauk artystycznych odebrała prof. dr hab. Katarzyna Dondalska z Katedry Wokalistyki, Wydziału Wokalnego Akademii Sztuki w Szczecinie - za koncerty, w szczególności za pierwszy dozwolony koncert po pandemii w Berlinie Philharmonie Großer Saal, Weihnachtskonzert oraz trzy nagrania płytowe Ride to marvelous country, If you love me oraz Works for piano and Song Pauli Szalit. Jak podkreślono w też w uzasadnieniu, prof. K. Dondalska, która występowała na wielu zagranicznych scenach, należy do grona najwybitniejszych wirtuozów sopranowej techniki koloraturowej we współczesnej wokalistyce, a wielka śpiewaczka operowa Barbara Bonney, w wywiadzie udzielonym dla BBC nazwała ją „Ósmym cudem świata”. Lepszej rekomendacji nie trzeba.
Zachodniopomorskie Noble 2021 zostały wręczone laureatom podczas uroczystej gali w piątek 24 czerwca w Operze na Zamku w Szczecinie.
(eb)
Fot. Ryszard PAKIESER
