W hiszpańskim finale Copa Del Rey zagrają dwa największe kluby z Kraju Basków: Athletic Bilbao i Real San Sebastian. Ten drugi po raz pierwszy po 32 latach. Baskowie to jedna z siedemnastu autonomicznych wspólnot na terenie Hiszpanii, dziś regionu najbardziej piłkarskiego w kraju w tej dyscyplinie sportu dominującego.
W najwyższej klasie rozgrywkowej Primera Division grają nie tylko Athletic i Real, ale również Alaves i Eibar. To kluby zdecydowanie mniejsze, ale jednak potrafiące rywalizować w jednej lidze ze światowymi potęgami z regionów znacznie bogatszych, o większych finansowych możliwościach: Realem Madryt, Atletico Madryt czy Barceloną.
W Kraju Basków mieszka nieco ponad 2 mln mieszkańców, a mimo to Athletic i Real są klubami w Hiszpanii zdecydowanie najmocniej stawiającymi na wychowanków. I przynosi to też wymierne efekty sportowe, choć konkurencja jest olbrzymia.
Athletic w ostatniej dekadzie raz zakwalifikował się do fazy grupowej Ligi Mistrzów, a pięć razy do fazy grupowej Ligi Europy. Dokonuje tej sztuki, grywając w większości wychowankami w wyjściowym składzie. Dziś średnio w podstawowej jedenastce grywa 49 procent wychowanków. Pod tym względem Athletic jest najlepszy w Hiszpanii i w czołowej dziesiątce klubów w Europie.
To klub, którego wychowankiem jest Iker Guarrotxena, niedawno piłkarz Pogoni Szczecin, który w drugiej drużynie tego klubu zagrał w 90 meczach, zdobył 20 goli, ale do pierwszej drużyny przebić się nie zdołał.
Klub bez obcokrajowców
To jest klub ewenement, w którego składzie nie ma ani jednego obcokrajowca. To zasada obowiązująca od wielu lat i nie przeszkadza, żeby rywalizować o najwyższe cele w jednej z najsilniejszych lig na świecie. Trzeba jednak umieć szkolić, trzeba umieć zbudować odpowiednie relacje z innymi, mniejszymi klubami w regionie i trzeba umiejętnie budować atmosferę wokół klubu.
Real San Sebastian jeszcze do niedawna był klubem postrzeganym nieco gorzej. W roku 2008 grał na zapleczu La Ligi i był potężnie zadłużony. Wtedy stery objął charyzmatyczny prezes Jokin Aperribay. W obecnej dekadzie Real trzy razy kwalifikował się z silnej ligi do europejskich pucharów, raz grał w fazie grupowej Ligi Mistrzów, a raz w Lidze Europy.
W obecnym sezonie w wyjściowym składzie tej drużyny grywa średnio 36 procent wychowanków, co stawia drugą siłę w Kraju Basków na czwartym miejscu w Hiszpanii. Zespół jest rewelacją sezonu, nowy prezes tak kierował klubem, że ten pozbył się długów, dołączył do czołówki, skład opiera na wychowankach i jest najmłodszy w lidze hiszpańskiej. Potrzebował na to nieco ponad dekady.
Real obecnie zajmuje szóste miejsce gwarantujące start w kwalifikacjach do Ligi Europy, ale ma tylko cztery punty straty do trzeciej w tabeli Sevilli i trzy punkty do czwartego Getafe. Dla porównania, Real do La Ligi wrócił w roku 2010, Pogoń w roku 2012, ale do tej pory nie osiągnęła w słabej polskiej ekstraklasie absolutnie nic.
Real jest klubem nie tylko opierającym skład na wychowankach, ale też najmłodszym w lidze hiszpańskiej. Średnia wieku wyjściowych jedenastek w obecnym sezonie to 25,4. Z Hiszpanii aż cztery drużyny automatycznie kwalifikują się do fazy grupowej Ligi Mistrzów i Real San Sebastian ma na to duże szanse w obecnym sezonie.
Baskijski sposób na sukces
Przykład baskijskich klubów, ich finansowe i populacyjne możliwości pokazują, że nawet przy dość znacznych obiektywnych ograniczeniach można zbudować własną piłkarską tożsamość na bardzo wysokim europejskim poziomie.
Oczywiście, tradycje piłkarskie w takich klubach jak Athletic czy Real są bardzo duże, proces szkolenia, budowania odpowiedniej marki jest zjawiskiem trwałym i mocno rozciągniętym w czasie, jednak mimo wszystko nasuwają się porównania do naszego regionu, a konkretnie do województwa zachodniopomorskiego, który przy swoim położeniu, dość znaczącym zaludnieniu absolutnie nie wykorzystuje swojego potencjału.
Niekwestionowanym hegemonem w regionie jest Pogoń Szczecin, ale nie z powodu wypracowanej siły w ostatnich latach przez właściciela klubu, ale z uwagi na tradycję, finanse, zainteresowanie, otoczkę, kibiców, czyli te elementy, które funkcjonują przy klubie od kilku dekad. Obecni zarządzający z tego przywileju doskonale potrafią korzystać.
Inne, mniejsze kluby nie mają szans rozwoju i utrzymania do 15. roku życia swoich najlepszych graczy. Pogoń bardzo mocno rotuje w składach drużyn młodzieżowych, a inne zachodniopomorskie kluby pozbawione są możliwości współzawodnictwa, wychowywania piłkarzy wyselekcjonowanych, przez siebie wyszkolonych, ale niemających szans ich zatrzymania na dłużej w bardzo wczesnym stadium szkolenia, jeszcze przed 15. rokiem życia.
W Kraju Basków liczącym 2 mln mieszkańców są cztery kluby występujące w najwyższej klasie rozgrywkowej, podczas gdy w województwie zachodniopomorskim żyje 1,7 mln ludzi i przekłada się to na jeden klub w ekstraklasie, który ma bardzo duży problem z wyszkoleniem piłkarza na dobrym, choćby ligowym poziomie.
Pogoń w świetnym położeniu
Pogoń jest w znakomitym położeniu, nie ma w regionie praktycznie żadnej konkurencji, od kilku lat nie mamy żadnej drużyny na zapleczu ekstraklasy, a jedynym zespołem grającym w drugiej lidze są Błękitni Stargard. W Szczecinie jest tylko jeden prócz Pogoni poważny klub, Świt Skolwin, który rywalizuje w trzeciej lidze, czyli na czwartym poziomie rozgrywkowym. To klub w dużej mierze finansowany z własnych środków, z ambicjami. W czwartej lidze, czyli na piątym poziomie rozgrywkowym, są zaledwie dwa szczecińskie kluby: Hutnik Szczecin i zajmująca przedostatnie miejce Iskierka Śmierdnica.
Pogoń nie ma takiej konkurencji, jaka występuje na Górnym Śląsku, gdzie klubów rywalizujących o zdolnego piłkarza jest zdecydowanie więcej. Podobnie jest na Dolnym Śląsku (Zagłębie, Śląsk, Miedź) czy w Małopolsce (Wisła, Cracovia). Ponadto Szczecin znajduje się blisko niemieckiej granicy, zdecydowanie łatwiej o nawiązywanie sportowych kontaktów poprawiających jakość szkolenia.
Pogoń jest w polskiej ekstraklasie klubem porównywalnym do Celty Vigo w lidze hiszpańskiej, która też jest geograficznie umiejscowiona najdalej od innych miast mających siedziby klubów w Primera Division. Celta znakomicie ten przywilej wykorzystuje. Podobnie jak Real San Sebastian należy do najmłodszych drużyn w lidze. Średnia wieku wynosi 25,8. Celta i Real to jedyne kluby w Hiszpanii grające składem poniżej 26 lat.
Celta podobnie jak Athletic jest klubem najmocniej stawiającym na swoich wychowanków. Jest ich również około 49 procent, co stawia ten klub w czołowej dziesiątce pod tym względem w Europie. To nie jest oczywiście krajowy potentat, ale nie przeszkadza to w osiąganiu międzynarodowych sukcesów. Trzy sezony temu Celta dotarła do półfinału Ligi Europy.
Obecnie drużyna ma kłopoty i broni się przed spadkiem. Jest jednak przykładem klubu znakomicie wykorzystującego swoje położenie, umiejętnie zarządzającego piłkarskimi zasobami na terenie Galicji zamieszkanej przez 2,7 mln ludzi. Finansowe ograniczenia nie dają możliwości rywalizowania o wyższe cele bardziej regularnie, niż to ma miejsce do tej pory, ale od czasu do czasu klub ze świetnej strony pokazuje się też w Europie. ©℗
Wojciech PARADA
Fot. R. Pakieser
