5 lipca, w 75. rocznicę przejęcia Szczecina przez Polskę na gmachu Urzędu Miasta odsłonięto tablicę upamiętniającą postać profesora Piotra Zaremby. Tablicę ufundowano ze składek społecznych staraniem komitetu, który zawiązał się z myślą o uhonorowaniu pierwszego prezydenta Szczecina.
„Pierwszemu prezydentowi polskiego Szczecina w latach 1945-1950 prof. Piotrowi Zarembie jako symbol pamięci i wdzięczności w 75. rocznicę przejęcia miasta przez Polskę i Polaków. 5 lipca 2020.Szczecinianie" - głosi napis na tablicy. Uroczystego odsłonięcia tablicy dokonali wspólnie Piotr Krzystek, prezydent Szczecina, Jan Stopyra, były prezydent miasta oraz Zbigniew Puchalski, przewodniczący Społecznego Komitetu.
- Ta tablica jest dla nas bardzo ważna. W ten sposób upamiętniamy pierwszego prezydenta Szczecina i wszystkie osoby, które w tym czasie przybywały do Szczecina. Wspólnym wysiłkiem pionierów udało się odbudować miasto. Do tego dzieła każdy z państwa tu obecnych dołożył większą czy mniejszą cegiełkę. I za to Państwu dziękuję - tymi słowy zwrócił się do zebranych przed tablicą prezydent Piotr Krzystek, który podziękował również inicjatorom powstania tablicy za doprowadzenie zamysłu do finału.
- 75-lecie jest ważną datą w historii miasta, tak że należało zostawić materialny ślad upamiętniający przejęcie Szczecin przez polską administrację - mówił z kolei Zbigniew Puchalski, dziękując wszystkim, którzy dołożyli swoją cegiełkę do powstania tablicy.
W uroczystości uczestniczyło ponad 100 osób, nie tylko starszego pokolenia. Niemal wszyscy z wiązankami kwiatów, z różami, które później zostały złożone u stóp tablicy.
Idea uhonorowania prof. Piotra Zaremby zrodziła się przed rokiem. Zgłosiło ją Stowarzyszenie Menedżerów Seniorów oraz przedstawiciele środowiska szczecińskich pionierów. Społeczny Komitet uhonorowania pamięci profesora Piotra Zaremby zawiązał się w czerwcu 2019 r. Jego przewodniczącym został Zbigniew Puchalski, wieloletni redaktor naczelny Polskiego Radia. Wiodącą rolę w doprowadzeniu idei do finału odegrało 3-osobowe prezydium, w którym oprócz Puchalskiego znaleźli się prof. Stanisław Flejterski oraz Wojciech Długoborski, samorządowiec, były poseł. Przeprowadzono akcję zbiórki pieniędzy i chociaż realizowano ją już w czasie pandemii udało się zebrać niezbędną kwotę. Projekt tablicy opracowała profesor Małgorzata Kopczyńska ze szczecińskiej Akademii Sztuki.
Zanim odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy, przedstawiciele Stowarzyszenia Menedżerów Seniorów złożyli kwiaty na grobie Piotra Zaremby na Cmentarzu Centralnym.
Nazwisko Piotra Zaremby na stałe będzie kojarzyć się z powojenną odbudową miasta, tworzeniem fundamentów polskości. Do Szczecina przyjechał w kwietniu 1945 r. Jako pełnomocnik ówczesnego rządu podjął decyzję o wywieszeniu biało-czerwonej flagi w dniu 30 kwietnia na gmachu przy obecnych Wałach Chrobrego. Na nim ciążyła odpowiedzialność za stworzenie od podstaw struktur zarządzających miastem oraz zainstalowanie siedziby władz wojewódzkich. Brak decyzji mocarstw w sprawie kształtu polskiej zachodniej granicy sprawił, że polska administracja dwukrotnie opuszczała miasto. Wciąż ważyły się losy przynależności państwowej Szczecina. Rozstrzygnięcie zapadło 5 lipca, stąd rocznicowa data w kalendarzu.
Funkcję prezydenta miasta sprawował do 1950 roku. Po tym jak został odsunięty od pracy w samorządzie poświęcił się karierze naukowej. W 1952 r. obronił pracę doktorską na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W 1954 r. był już profesorem nadzwyczajnym. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1969 r. W latach 1962 – 1965 był rektorem Politechniki Szczecińskiej. Odegrał znaczącą rolę w powstaniu uniwersytetu w Szczecinie, pełniąc funkcję przewodniczącego Komitetu ds. Powołania Uniwersytetu Zachodniopomorskiego. Współtwórca polskiej szkoły planowania przestrzennego, uznany autorytet w skali międzynarodowej, zapraszany do współpracy przez wiele ośrodków akademickich na całym świecie. Pozostawił po sobie znaczny dorobek pisarski. Są to nie tylko prace naukowe z zakresu urbanistyki i planowania przestrzennego, ale także ważne świadectwo historii w postaci zapisków obrazujących walkę o polski Szczecin.
Andrzej Łapkiewicz
Fot. Grzegorz SIWA
Na zdjęciach: W uroczystości odsłonięcia tablicy uczestniczyło ponad sto osób
