Pamięć o ofiarach obozów, czyli kwestia sprawiedliwości [GALERIA]

Jan Margol wspominał, że wielu wyzwolonych z obozów spotykało się z niezrozumieniem innych ludzi. Fot. Dariusz Gorajski  

Mamy moralne prawo domagać się reparacji od Niemiec - oświadczył dyrektor szczecińskiego Instytutu Pamięci Narodowej Krzysztof Męciński podczas obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. W uroczystości na Cmentarzu Centralnym wzięli udział byli więźniowie obozów i urzędnicy, towarzyszyła im asysta wojskowa. 

Wyzwolonych nie rozumiano

Wielu Polaków bliskie spotkanie z aparatem nazistowskiego terroru przypłaciło życiem. Ci, którym udało się przetrwać, często byli poranieni fizycznie i psychicznie. Mówił o tym Jan Margol ze szczecińskiego oddziału Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych:

- Wyzwolenie z obozu było dla nas nowym życiem. Ogromna liczba ofiar go nie doczekała. Wolność oznaczała trud powrotu do życia wśród ludzi, których wyzwolonych nie potrafili zrozumieć. Łatwiej było być wyzwolonym niż usunąć z głowy i ciała przeżycia obozowe, które są w nas do dziś. Wiele rodzin się rozpadło. Iluż ludzi żyje i żyło, nie radząc sobie z objawami przeżytej traumy. Ile osób przewlekle chorowało. Ilu osobom przyznano zaświadczenia o inwalidztwie. Ile kobiet w ogóle nie mogło mieć dzieci. Ile dzieci tułało się, szukając najbliższych i ich nie znajdując. Ile było osób, które już na wolności popełniły samobójstwo. 

Jan Margol podkreślił, że byli więźniowie wierzyli, że zbrodnie takie jak te hitlerowskie już się w Europie nie powtórzą. Ale stało się inaczej. Za naszą wschodnią granicą Rosjanie przypominają o grozie, jaka wydarzyła się podczas drugiej wojny światowej. Jan Margol wskazywał, że niepodległa Ukraina jest w interesie Polski. 

Zbrodni dokonał konkretny naród

- Jesteśmy tu po to, aby myśleć, jak dalej będzie wyglądała Polska, jak dalej będzie wyglądała Europa, jak dalej będzie wyglądał świat - powiedział wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki. - A nie będzie to dobry świat, jeśli zapomnimy, jeśli nie będzie w nas pamięci ostatnich świadków. Jeśli nie będzie też pamięci historycznej i instytucjonalnej. 

Jak ocenił wojewoda, ta pamięć jest kwestią sprawiedliwości wobec tych wszystkich istnień ludzkich, które zostały nagle przerwane w nazistowskich niemieckich obozach przez nieludzki system. Dodawał, że nie możemy ulec złudzeniu, ze nagle nie wiadomo skąd pojawiła się jakaś nowa rasa nazistów, która stworzyła system zagłady. 

- To był konkretny naród i to byli Niemcy - przypomniał Zbigniew Bogucki. - Trzeba o tym mówić, nie w kontekście odwetu. Dzisiejsze młode pokolenia Niemców nie odpowiadają za zbrodnie dziadków i pradziadków, ale w jakimś sensie mają moralny obowiązek także o tym pamiętać i nieustannie bić się w pierś za to, co się wtedy wydarzyło. 

Koszmar rozpoczął się 14 czerwca 1940 roku

83 lat temu, 14 czerwca 1940 r., z niemieckiego więzienia w Tarnowie wyruszył do tworzącego się obozu koncentracyjnego w Auschwitz kolejowy transport pierwszych 753 polskich więźniów politycznych. Do obozu trafiło ostatecznie 728 mężczyzn, głównie harcerzy, żołnierzy Wojska Polskiego, którzy planowali przedrzeć się na Węgry, członków organizacji niepodległościowych i studentów. Byli oni, nie licząc 30 niemieckich kryminalistów, którzy przybyli wcześniej z KL Sachsenhausen i objęli funkcje obozowych kapo, pierwszymi więźniami politycznymi KL Auschwitz. 14 czerwca 1940 r. przyjmuje się także jako datę oficjalnego uruchomienia obozu. ©℗

Alan Sasinowski

Więcej w czwartkowym wydaniu "Kuriera Szczecińskiego".