Pyły nad miastem. Benzopireny, furany, dioksyny – nie tylko feralnego „13”

Już nie tylko niebezpieczne tlenki siarki, ale również stężenia szkodliwych dla zdrowia pyłów zawieszonych – MP10 oraz MP2,5 – znacząco obniżają jakość powietrza w Szczecinie. Zagrożenie będzie się utrzymywać tak długo, jak duża wilgotność powietrza i bezwietrzna aura, sprzyjające kumulacji stężeń związków niebezpiecznych dla ludzi i zwierząt. Fot. Dariusz GORAJSKI  

Jakość powietrza w Szczecinie znów nie jest dobra. Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska oraz Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego tym razem powiadamiają o ryzyku przekroczenia stężeń pyłów zawieszonych – PM10, zawierającego m.in. rakotwórcze metale ciężkie: benzopireny, furany i dioksyny.

Jednak tego rodzaju ostrzeżenie – wydane w środę, 13 marca – może być aktualne jeszcze przez wiele kolejnych dni, nawet tygodni. O ile nadal będzie się utrzymywała duża wilgotność powietrza i bezwietrzna aura, czyli „warunki meteorologiczne utrudniające rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń” – jak wskazuje Centrum Informacji Miasta.

Feralnego „13”

Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Szczecinie oraz Departament Monitoringu Środowiska Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska już o godz. 8 (13 marca) powiadamiał, że „w godzinach nocnych i porannych nastąpił wzrost stężenia pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu na obszarze miasta Szczecin, na stacji pomiarów automatycznych przy ul. Piłsudskiego. Mając na uwadze obserwowane wysokości stężeń tego zanieczyszczenia, istnieje wysokie ryzyko przekroczenia poziomu informowania dla pyłu zawieszonego PM10 dla tego obszaru”.

Ryzyko zostało wskazane godzinowo: od 8 do 24. Jednak dopiero po godz. 11 Centrum Informacji Miasta to ostrzeżenie przekazało mediom. Dlaczego mieszkańców Szczecina nie ostrzeżono wprost: Alertem RCB, czyli systemem SMS-owego powiadamiania o zagrożeniach?

– Alert RCB jest wykorzystywany tylko w sytuacjach nadzwyczajnych, gdy mamy do czynienia z 3, najwyższym poziomem zagrożenia (życia lub zdrowia na znaczącym obszarze – przyp. aut.) – informuje Paulina Heigel, rzeczniczka prasowa wojewody. – W przypadku przekroczeń zanotowanych w środę, mieliśmy do czynienia z poziomem 2 zagrożenia. Alert RCB nie został uruchomiony, ale posiadacze aplikacji RSO – Regionalnego Systemu Ostrzegawczego na telefonach mogli odczytać ostrzeżenie.

Zagrożenie dla zdrowia

W Szczecinie (w środę) wystąpiło wysokie (100 µg/m3), dwukrotnie przekraczające normę dobową (50 µg/m3), stężenie pyłu PM10. Do poziomu 3 – tzw. czerwonego – brakowało zaledwie 10 procent.

Obszar ryzyka wystąpienia przekroczenia poziomu 2 – informowania – dla pyłu PM10 obejmował całe miasto. Gdyby nie ostrzeżenia przekazywane przez media, niewielu szczecinian by o nim wiedziało. Mimo że zagrożenie było realne. Szczególnie dla osób cierpiących z powodu chorób serca oraz przewlekłych – układu oddechowego. O ile te pierwsze mogły odczuwać pogorszenie samopoczucia, np. uczucie bólu w klatce piersiowej, brak tchu, znużenie. O tyle osoby z drugiej grupy – nasilenie dolegliwości: w tym kaszel, dyskomfort w klatce piersiowej, nawet ataki astmy.

„Podobne objawy mogły wystąpić również u osób zdrowych. Bowiem w okresach wysokich stężeń pyłu zawieszonego w powietrzu zwiększa się ryzyko infekcji dróg oddechowych” – ostrzegał Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Szczecinie.

Strach o wielkich oczach

Jako przyczynę pojawienie się szkodliwego poziomu pyłów zawieszonych w Szczecinie podano: „Warunki meteorologiczne, utrudniające rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w sytuacji wzmożonej emisji z sektora komunalno-bytowego”.

– Utrzymuje się wilgoć, powietrze stoi, więc emisja pyłów zawieszonych MP10 oraz MP2,5, a m.in. także tlenków siarki, azotu i węgla się kumuluje – tłumaczy prof. Robert Pełech z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej. – Pyły zawieszone w powietrzu są pochodną emisji z kominów, czyli spalania kiepskiej jakości paliw, z samochodów – tarcia opon i hamulców, spalania benzyny, także emisji przemysłowej. Ale również, szczególnie MP10, jest efektem budzącej się do życia masy roślinnej, czyli wiosennego wyrzucania pyłków przez drzewa i trawy. Z tego powodu ludzie zaczynają kichać i prychać, ale nie martwiłbym się tym zbytnio. W Szczecinie mamy do czynienia z punktowo, incydentalnie pojawiającym się podwyższeniem stężeń związków szkodliwych. Nie ma co panikować. Żyjemy w jednym z najczystszych miast w Polsce, przyjaznym do życia.

Gdy w godzinach popołudniowych, w środę, poziom MP10 zaczął się stabilizować, a potem opadać, w górę poszybowały wskazania o wiele groźniejszego MP2,5 (150µg/m3 ), którego cząsteczki są wchłaniane przez drogi oddechowe i przenikają do krwi. Również ten pył jest pochodną działalności człowieka – przemysłu i spalania złej jakości paliw.

– Nie warto szukać na siłę zagrożenia. W niepewnych źródłach znajdować dane, które nawet niektóre aplikacje nie odczytują właściwie lub zarabiają na straszeniu ludzi. Nawet na dane publikowane przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska trzeba umieć spojrzeć. Gdy rzeczywiste zagrożenie się pojawi, na pewno zostaniemy ostrzeżeni – komentuje prof. Robert Pełech z ZUT.

Zalecana ostrożność

Jednak zaleceń pojawiających się w komunikatach miejskich i wojewódzkich służb nie należy bagatelizować. Zatem, jeśli nadal będzie się utrzymywała bezwietrzna i wilgotna aura, warto rozważyć „ograniczenie intensywnego wysiłku fizycznego na zewnątrz, jeśli się odczuwa pieczenie w oczach, kaszel lub ból gardła; ograniczenie wietrzenia pomieszczeń”, a także unikania „działań zwiększających zanieczyszczenie powietrza, np. palenia w kominku”. Natomiast osoby wrażliwe i chore, np. z astmą, mogą częściej odczuwać objawy duszności oraz kaszel i potrzebować leków częściej niż normalnie.

Jednym z zaleceń wskazanych przez Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Szczecinie jest również bieżące śledzenie informacji o zanieczyszczeniu powietrza: powietrze.gios.gov.pl/pjp/current. ©℗

Arleta NALEWAJKO