Sejm uchwalił w piątek ustawę o utworzeniu Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. Zgodnie z założeniami miałby on mieć blisko 4 tys. ha i powstać już w listopadzie w województwie zachodniopomorskim. Byłby to też pierwszy park narodowy od ponad 20 lat.
Za uchwaleniem ustawy głosowało 226 posłów, 198 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu. Teraz ustawa trafi pod obrady Senatu.
Sejm we wcześniejszym głosowaniu przyjął poprawkę PiS, która – jak tłumaczyła posłanka tego ugrupowania Małgorzata Golińska – ma na celu umożliwienie ogłaszania przetargów ograniczonych przez dyrektorów parków narodowych. Dodała, że celem jest zabezpieczenie interesów rolników, którzy chcieliby dzierżawić ziemię na terenie parków. Według resortu klimatu poprawka ma wadę merytoryczną, ponieważ jej wejście w życie może spowodować, iż rozporządzenie ustalające m.in. warunki takich przetargów przestanie obowiązywać. Ministerstwo zadeklarowało jednak chęć pracy nad poprawką w toku dalszych prac legislacyjnych.
We wpisie na platformie X minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oceniła, że uchwalenie ustawy to „historyczna chwila”. „To pierwszy od 24 lat nowy, polski park narodowy. Dziękuję wszystkim, którzy brali udział w pracach nad utworzeniem tego parku, którzy walczyli o niego i posłom oraz posłankom za poparcie w Sejmie!” – napisała minister.
Podczas konferencji prasowej w Sejmie minister oceniła, że utworzenie parku pozwoliłoby na lepszą ochronę tego terenu. Jak tłumaczyła, obecnie kontrolę nad nim sprawuje 17 podmiotów. – To sprawia, że ciężko jest ukształtować jeden plan ochronny. Park narodowy miałby taką możliwość, a przede wszystkim mógłby sięgnąć też po środki zewnętrzne – zauważyła Hennig-Kloska. Jej zdaniem „nie ma prawdziwego powodu, by ten park nie powstał”, a są jedynie „wymówki”.
Wiceminister klimatu Mikołaj Dorożała stwierdził natomiast, że „to jeden z najbardziej konsultowanych projektów”, gdyż rozmowy z lokalną społecznością prowadzono od ponad dwóch lat. – Potrzebujemy takich miejsc, potrzebujemy chronić takie miejsca. To nie jest park leśny, tylko torfowiskowy, park wodny. (…) Ten rezerwuar wody, który tam jest, to zabezpieczenie przed falami powodziowymi. Ta różnorodność biologiczna, która tam się znajduje, to jest coś, co musimy chronić – przekonywał Dorożała.
Głos podczas konferencji zabrał też radny powiatu polickiego Marek Arend. Zaapelował, by prezydent „pochylił się nad tą ustawą, aby wsłuchał się w głos lokalnej społeczności, dla której powstanie tego parku narodowego jest priorytetem”. – Park narodowy dla naszej lokalnej społeczności, dla samorządów, które wchodzą w skład powiatu polickiego, jest pewnym aktywem, który należy wykorzystać. (…) Nie każdy rejon ma taki potencjał, takie warunki. Tutaj mamy wszystko: to, co dała natura, plus wolę lokalnych społeczności, które chcą z tym terenem zrobić coś dobrego – powiedział.
Zgodnie z uzasadnieniem ustawy nowy park narodowy tworzy się w celu m.in. zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych oraz przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody. Siedzibą nowego parku ma być Gryfino i miałby zostać utworzony 11 listopada tego roku.
Teren parku ma objąć obszar o powierzchni ponad 3,8 tys. ha w województwie zachodniopomorskim. Na tym obszarze ma być możliwe prowadzenie wędkarstwa, tj. amatorskiego połowu ryb oraz rybactwa i rybołówstwa kulturowego rozumianego jako połów np. ryb sposobem tradycyjnym dla danego regionu. Wędkarstwo ma być możliwe na zasadach określonych w planie ochrony, zadaniach ochronnych lub w zarządzeniu dyrektora parku narodowego.
Do rybactwa i rybołówstwa kulturowego, których definicję zawarto w ustawie, będzie miał zastosowanie przepis przewidujący, że w planie ochrony parku narodowego, a do czasu jego sporządzenia – w zadaniach ochronnych – ustala się miejsca, które mogą być udostępniane, oraz maksymalną liczbę osób mogących przebywać jednocześnie w tych miejscach. Katalog elementów planu ochrony parku ma zostać uzupełniony o wskazanie obszarów i miejsc udostępnianych dla celów rybactwa i rybołówstwa kulturowego.
Do nowego parku będą miały zastosowanie wszystkie przepisy ustawy o ochronie przyrody dotyczące parków narodowych, wyznaczające ich zadania, w tym prowadzenie działań ochronnych, udostępnianie obszaru parku oraz prowadzenie edukacji przyrodniczej.
Z ustawy wynika, że limit wydatków budżetu państwa związany z projektowanym parkiem w latach 2026-2035 ma wynieść 167 mln zł, z czego w 2026 r. miałoby to być ponad 19 mln zł, a w 2027 r. – 16,6 mln zł.
Zgodnie z ustawą granice nowego parku mają być wyznaczone tak, by zapewnić ochronę zasobów przyrodniczych i jednocześnie umożliwić dotychczasowe użytkowanie obszaru. „Oba ramiona rzeki Odry: Odra Zachodnia i Odra Wschodnia nie zostaną włączone do parku i jego otuliny. W obszar projektowanego parku zostaną włączone trzy wyspy wychodzące poza główny teren Międzyodrza – wyspa Łęgi Kurowskie położona między Odrą Zachodnią a Kanałem Kurowskim oraz kompleks dwóch wysp położonych między Odrą Wschodnią a Kanałem Kurowskim: Klucki Ostrów i Zaklucki Ostrówek. Wyspy Klucki Ostrów i Zaklucki Ostrówek należą administracyjnie do miasta Szczecin” – wskazano w ocenie skutków regulacji (OSR) projektowanego do ustawy rozporządzenia.
Otulina ma stanowić strefę ochronną graniczącą z projektowanym parkiem i być obszarem zabezpieczającym go przed „zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka”. „Otulina zostanie poprowadzona głównie działkami będącymi międzywałem – pasem terenu leżącym od granicy rzeki do podstawy wału przeciwpowodziowego, po zewnętrznej stronie Międzyodrza. Jeśli nie było wydzielenia takiej działki, tzn. wał razem z międzywałem stanowił jedną działkę, włącza się ją do projektowanego Parku. Otulina zatem nie stanowi spójnego i ciągłego obwodu Międzyodrza, lecz jest w wielu miejscach poprzerywana. Otulina w żadnym miejscu nie wchodzi na tereny, gdzie prowadzona jest jakakolwiek działalność ludzka – poza samym Międzyodrzem” – wyjaśniono w OSR projektu rozporządzenia.
Zgodnie z prawem park narodowy w Polsce tworzony jest w drodze ustawy, a rozporządzeniem Rada Ministrów określa jego granice. Utworzenie lub zmiana granic parku wymaga zgody właściwych organów samorządu terytorialnego.
W Polsce funkcjonują obecnie 23 parki narodowe, które zajmują ok. 1 proc. powierzchni kraju. Pierwszym parkiem, który został utworzony w naszym kraju, był Pieniński Park Narodowy. Największym parkiem jest natomiast Biebrzański Park Narodowy.
