Miniony czas zadumy był dla wielu z nas okazją do rodzinnych spotkań przy grobach naszych bliskich, którzy odeszli. Jak to zwykle bywa, poruszane są kwestie spraw rodzinnych/ spadkowych, wracają jak bumerang sprawy, które czekały już od dawna na uporządkowanie.
Materia spadkowa bywa skomplikowana i nieraz zdarza się, że po poradę sięgają bliscy już po pierwszym etapie spadkobrania, czyli po tzw. stwierdzeniu nabycia spadku. O czym wówczas musimy pamiętać? Inaczej będziemy wyliczać nasze roszczenie w zależności od tego, czy przygotowujemy się do działu spadku, czy zamierzamy dochodzić zachowku od spadkobiercy testamentowego. O tym, że znaczenie przy rozliczeniach mogą mieć darowizny uczynione za życia na rzecz spadkobierców i osób trzecich. Co ciekawe, niekiedy sięgamy przy tym wyliczeniu do czasów zamierzchłych. Znaczenie może mieć przykładowo fakt, że jednemu z dzieci przekazano tzw. książeczkę mieszkaniową czy darowano samochód, mieszkanie lub inne wartościowe przedmioty.
Gdzie możemy szukać regulacji prawnych w tym zakresie?
Z pomocą nam wówczas przychodzi art. 1000 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:
§ 1
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
§ 2
Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
§ 3
Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.
§ 4
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od fundacji rodzinnej, której fundusz założycielski doliczono do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże fundacja rodzinna jest obowiązana do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem pokrycia funduszu założycielskiego przez spadkodawcę.
Co może mieć znaczenie przy spadkowych rozliczeniach?
Uczyniona za życia spadkodawcy darowizna, bankowa dyspozycja na wypadek śmierci, fakt czy spadkodawca sporządził testament czy dziedziczenie odbywa się na podstawie ustawy, czy spadkodawca przekazał część swojego majątku w formie zapisu windykacyjnego lub zapisu zwykłego. Znaczenie będzie miało również to, jakim tytułem przekazano za życia spadkodawcy nieruchomość, np. umową dożywocia, sprzedażą osobie najbliższej, darowizną, darowizną z wyłączeniem zaliczania jej na poczet schedy spadkowej, o czym mowa w art. 1039 kc, a także jakim wsparciem finansowym spadkodawca obdarzał najbliższych za swojego życia.
Zdarza się, że rodzinne kłótnie wynikają z niewiedzy w zakresie praw spadkowych poszczególnych osób, dlatego gdy pojawiają się wątpliwości, warto skonsultować sprawę z adwokatem, który zajmuje się tematyką spadkową.
Życzę powodzenia i spokojnych rozliczeń spadkowych. ©℗
adwokat Agnieszka JUCHNO-MARCJAN
