Tematy medyczne są w ostatnim czasie przedmiotem żywych dyskusji z wielu względów. Inspiracją do napisania tego artykuły stało się spotkanie z pacjentką, która obwiniała szpital za swój zły stan zdrowia. Nie wdając się w szczegóły, po 2 latach ostrych spięć ostatecznie cały oddział szpitalny wraz z listem przewodnim dyrektora tego szpitala na piśmie odmówił klientce dalszego leczenia. Klientka poczuła się bardzo urażona i stąd kontakt z naszą kancelarią. Zatem jak to jest?
Prawodawca ustawowo reglamentuje przypadek odstąpienia lekarza od leczenia. Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi stan bezpośredniego zagrożenia życia lub nagłego zagrożenia zdrowotnego.
W przypadku odstąpienia od leczenia lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. Jeśli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeśli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
W przypadku odstąpienia od leczenia lekarz ma obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.
Z przedmiotową regulacją koresponduje przepis Ustawy o prawach pacjenta, zgodnie z którym pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny mają prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Podobnie kwestie te reguluje Kodeks etyki lekarskiej, który stanowi, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz powinien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
Lekarz ma prawo odmówić leczenia lub od niego odstąpić, jeżeli nie występuje przypadek niecierpiący zwłoki (opisany w art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej u.z.l.d.)). To lekarz ocenia, czy ma do czynienia z takim przypadkiem, a więc musi przeprowadzić wywiad i zbadać pacjenta, przed podjęciem decyzji.
W przypadku gdy lekarz ma zamiar odstąpić od leczenia pacjenta (a więc leczenie już trwa; nie chodzi tu o odmowę leczenia!), do jego obowiązków należy wspomniane wcześniej dostateczne wcześniejsze uprzedzenie o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego, wskazanie realnej możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym, uzasadnienie i odnotowanie tego faktu w dokumentacji medycznej.
Czym są ważne powody?
Ani ustawa, ani KEL nie podają definicji ważnych powodów. Można powiedzieć, że są to przyczyny obiektywne, które mają racjonalne uzasadnienie, tak istotne, że usprawiedliwiają decyzję lekarza.
A więc kiedy lekarz może odmówić leczenia? Przykładowo:
– obraźliwe zachowanie pacjenta wobec lekarza,
– agresywne zachowanie rodziny pacjenta wobec lekarza,
– ciągłe niestosowanie się do zaleceń lekarza,
– niedokonywanie zapłaty wynagrodzenia lekarza,
– stan zdrowia lekarza,
– duże zmęczenie lekarza,
– wyczerpanie już wszystkich dostępnych sposobów leczenia.
Powodem odmowy leczenia lub odstąpienia od niego nie może być fakt, że pacjent jest np.:
– nosicielem wirusa HIV,
– jest homoseksualistą,
– obcokrajowcem,
a więc odmowa nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego. Lekarz nie może odmówić leczenia z powodu strachu przed zarażeniem się np. wirusem HIV. Jest specjalistą i wie, w jaki sposób się zabezpieczyć podczas badania lub leczenia pacjenta. ©℗
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
