Hamburski Teatr Thalia wystawia „Księgi Jakubowe” w reżyserii Eweliny Marciniak według noblowskiej powieści Olgi Tokarczuk. Zarówno niemiecka krytyka, jak i publiczność przyjęły spektakl bardzo pozytywnie.
Ewelina Marciniak, wychowanka m.in. Anny Augustynowicz, pracuje w teatrach całej Polski. Debiutowała „Nowym wyzwoleniem” (2010) w Bielsku-Białej, a wkrótce potem głośne były jej spektakle według Elfriede Jelinek: „Amatorki” (Gdańsk), wyróżnione główną nagrodą szczecińskiego Kontrapunktu (2013) oraz „Śmierć i dziewczyna” (Wrocław). W Teatrze Współczesnym w Szczecinie przygotowała „Piotrusia Pana” (wspólnie z Michałem Buszewiczem) i „Bzika. Ostatnią minutę” Jana Czaplińskiego, a w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie – „Kobietę z przeszłości” Rolanda Schimmelpfenniga. „Księgi Jakubowe” wystawiła w Teatrze Powszechnym w Warszawie (2016).
Spektakl hamburski powstał we współpracy z warszawskim zespołem. Krytycy piszą, że porywa trafnością scenicznych rozwiązań, aktorstwem, obrazowością, muzyką, choreografią. Koncentruje się na finałowych partiach powieści.
W Niemczech Ewelina Marciniak debiutowała „Snem nocy letniej” we Freiburgu (2018), gdzie potem wystawiła „Noc św. Bartłomieja” (wg „Królowej Margot” Dumasa) i „Nieposkromioną” (wg „Poskromienia złośnicy” Szekspira). W 2019 roku Teatr Thalia wystawił jej spektakl „Der Boxer” (wg „Króla” Szczepana Twardocha), przyjęty bardzo ciepło, nagradzany, nieschodzący z afisza do dziś.
Wiedzieć warto, że Thalia Theater to jedna z czołowych scen niemieckich. Prezentuje nowe odczytania klasyki, dramaturgię współczesną, spektakle dla dzieci, organizuje koncerty, spotkania dyskusyjne, uruchomia własne radio. Na początku marca będzie ono transmitować sesję muzyczną, poświęconą libańskiej rodzinie Rahbani, która zrewolucjonizowała muzykę arabską.
Poprzez swoje propozycje teatr angażuje się w sprawy dziś najważniejsze, w tym ścieranie się kultur i religii. Stawia pytania o jakość kultury 21. wieku, przyszłość cywilizacji i jej humanistyczny wymiar, o społeczne, mentalne i psychiczne skutki zarówno biedy, jak i upowszechniania nowych technologii. Współpracuje z dramaturgami i artystami wielu narodowości – liczni z nich to imigranci, którzy w Niemczech znajdują nową ojczyznę. W bieżącym sezonie w jego repertuarze są m.in. spektakle Rosjanina Kirilla Serebrennikova, nazywanego „gwiazdą europejskich teatrów”, Yaela Ronena z Izraela, Toshiki Okady z Japonii, Thorleifura Örna Arnarssona z Islandii, reżyserów narodowości tureckiej i bośniackiej. Na hamburskiej scenie Irańczyk Amir Reaz Koohestanib przygotował inscenizację znanej powieści Anny Seghers „Transit”, odczytując ją w kontekście dzisiejszych migracji, a Gruzinka Nino Haratischwili wystawi niebawem spektakl według własnej powieści o wyzwoleńczej wojnie Gruzji z Rosją. Wietnamka Caroline Guiela Nguyen, która w 2019 roku zdobyła międzynarodowe uznanie sztuką „Sajgon”, pokaże w kwietniu rzecz o ludziach ocalonych z 21. wieku, chcących budować braterstwo wtedy, gdy przeżyli sprowokowaną przez ludzi katastrofę. Teatr, aprobując pomysł reżyserki, sfinansował jej dwuletnie podróże w poszukiwaniu aktorów, którzy udźwignęliby go na scenie. Udało się i stworzyła wielonarodowy zespół profesjonalistów i amatorów w wieku 21 – 81 lat. W spektaklu zagrają w swoich językach: angielskim, arabskim, francuskim, wietnamskim. Napisy w niemieckim dopełnią całość.
W „Księgach Jakubowych”, które co jakiś czas są wystawiane z napisami po polsku, grają czołowi aktorzy Teatru Thalia, m.in. André Szymanski i Oda Thoermeyer. Katja Weise z NDR Kultur zauważała „fantastyczną grę zespołu”, jego „niesłychaną energię” i wrażliwość na ironiczny dystans. „Lepiej od Eweliny Marciniak inscenizacji Olgi Tokarczuk nie można było zrealizować” – pisała Christiane Lutz w „Süddeutsche Zeitung”, podkreślając, że niecodziennością formy „trafiła w punkt”, że „żadne posunięcie nie było w niej przypadkowe, żadne słowo źle ulokowane”. Zauważmy też szczególnie chyba ważną kolejną konstatację recenzentki: „Obcość nie jest dla Marciniak czymś, co należałoby przezwyciężać. Reżyserka i jej zespół balansują (…) na linie rozpiętej między obcością a bliskością, co trzeba zachować w rzeczywistości, aby ludzie mogli żyć (…) respektując siebie”.
W bieżącym sezonie artystycznym „Księgi Jakubowe” będą grane w Thalia Theater jeszcze tylko dziś (środa) i 1 kwietnia. W teatrze obowiązują zarządzenia pandemiczne landu Hamburg.
W dniach 27-30 kwietnia Olga Tokarczuk po raz kolejny weźmie udział w Uznamskich Dniach Literatury. W 2012 roku otrzymała Uznamską Nagrodę Literacką, a od dwóch lat przewodniczy jej międzynarodowemu jury. W Niemczech ukazał się niedawno tom jej esejów „Übungen im Fremdsein”. Niebawem wyjdzie niemieckie tłumaczenie powieści „Anna In w grobowcach świata” (wydanie polskie 2015).
Bogdan TWARDOCHLEB
