Od 2 marca jest dostępna nowa ekspozycja Muzeum Powstania Warszawskiego w piwnicach dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie w latach 1945-1954 więzieni byli działacze podziemia niepodległościowego. W areszcie siedzieli m.in. gen. August Emil Fieldorf „Nil” i Jan Rodowicz „Anoda”.
W latach 1945-1954 w piwnicach dzisiejszej siedziby MS działał areszt śledczy komunistycznej bezpieki. Stalinowcy bez skrupułów wykorzystali do gnębienia polskich patriotów cele pozostawione przez niemiecką policję Kripo. W gmachu pracowali i prowadzili przesłuchania komunistyczni zbrodniarze, tacy jak Józef Różański, Anatol Fejgin, Adam Humer, Julia Brystygierowa, z ministrem bezpieczeństwa publicznego Stanisławem Radkiewiczem na czele. Lista ich ofiar jest długa, możemy na niej znaleźć m.in. Jana Rodowicza ps. Anoda, który stracił tu życie, gen. Emila Fieldorfa ps. Nil, przewiezionego następnie do aresztu przy ul. Rakowieckiej, gdzie został zabity.
W budynku zachowały się oryginalne cele. W pozbawionych okien i nieogrzewanych pomieszczeniach więźniom za posłanie służyła jedynie zgniła słoma, porozrzucana na betonowym podłożu. Jeszcze straszniejsze warunki panowały w karcerach. Jeden z nich nosił nazwę „psiej budy”, ponieważ wysokiemu mężczyźnie nie sposób było w nim się wyprostować. Więźniowie nie mogli tu też siedzieć, bo na podłodze był szlam.
Śledczy wzywali aresztantów na przesłuchania, podczas których stosowane były tortury. Przez pewien czas strażnikami w areszcie byli komuniści z Francji, których przekonywano, że więzi się tu faszystowskich zbrodniarzy.
W budynku obecnego Ministerstwa Sprawiedliwości zachowały się oryginale cele oraz karcery, w niektórych odkryto nawet zapiski osadzonych. Na powierzchni 600 m kw. MPW stworzyło ekspozycję pokazującą powojenne losy powstańców – komunistyczne represje wobec ludzi, którzy nie spodziewali się, że będą prześladowani i torturowani za walkę o niepodległość.
W piwnicach przeprowadzono badania konserwatorskie i zabezpieczono kilkadziesiąt śladów pozostawionych przez więźniów (rysunki, inicjały, sentencje itp.)w sześciu celach. Odnalezione rysunki nie są wyraźne, ale można odczytać np. fragmenty kalendarzy kreskowych, monogramy. Do stanu historycznego udało się przywrócić trzy cele.
Wystawa składa się z czterech odrębnych części. W pierwszej, która ma charakter informacyjno-edukacyjny, prezentowana jest chronologicznie historia oporu przeciw totalitarnemu aparatowi represji w latach 1944-56. Dalej pokazywani są kaci i ich ofiary, a także kolejne fazy represji (inwigilacja, aresztowanie, przesłuchanie, proces, wyrok). Potem następuje część główna – zrekonstruowane cele aresztu, ukazujące grozę prześladowań. Ostatnia część ekspozycji poświęcona jest procesowi przywracania pamięci po 1989 roku.
We współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej na ogrodzeniu Ministerstwa Sprawiedliwości prezentowana jest ponadto plenerowa wystawa przedstawiająca sylwetki bohaterów antykomunistycznego podziemia lat powojennych.
Godziny otwarcia "Cel bezpieki": wtorek nieczynne, pozostałe dni tygodnia od 10 do 18. W marcu wstęp jest bezpłatny. Adres: Ministerstwo Sprawiedliwości al. Ujazdowskie 11/wejście od ul. Świętej Teresy.
(ms, mpw)
Fot. Ministerstwo Sprawiedliwości
