Kto, w jakiej kolejności jest zobowiązany do opłat w sytuacji, gdy bliska nam osoba jest umieszczona w Domu Pomocy Społecznej.
Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej osoba wymagająca całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogąca samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, ma prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Innymi słowy, ubiegać się o umieszczenie w DPS może osoba, która jest w podeszłym wieku, chora lub niepełnosprawna, która z uwagi na wiek, chorobę lub niepełnosprawność nie może funkcjonować w codziennym życiu, a pomoc w formie usług opiekuńczych okazuje się niewystarczająca. Najczęściej decyzja o umieszczeniu osoby w DPS jest podejmowana przez tę osobę wspólnie z rodziną, która nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej opieki. Nierzadko zdarza się jednak i tak, że decyzja o umieszczeniu osoby w domu pomocy społecznej jest podejmowana wspólnie przez rodzinę tej osoby, albowiem stan tej osoby nie pozwala jej na podejmowanie decyzji lub w ogóle wyrażenie swojej woli. Przy podjęciu takiej decyzji należy się jednak liczyć z koniecznością uiszczania opłaty za pobyt w DPS.
Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS
Obowiązanymi do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS są w pierwszej kolejności mieszkaniec domu, w drugiej kolejności małżonek oraz zstępni przed wstępnymi, a w ostatniej kolejności gmina, z której osoba została skierowana do DPS. Ten stopniowalny sposób określenia osoby odpowiedzialnej do uiszczania opłaty za pobyt w DPS pozwala przynajmniej w części przenieść koszty utrzymania pensjonariuszy DPS z jednostki samorządu terytorialnego na obywateli. Proszę pamiętać, że obowiązek uiszczenia opłaty za pobyt w DPS nałożony na jedną z osób wyklucza możliwość nałożenia jej również na inną osobę – obowiązaną w dalszej kolejności. Innymi słowy, o ile mieszkaniec DPS reguluje opłatę za pobyt, to nie ma możliwości obciążenia tą opłatą np. jego dzieci.
Ile wynosi opłata za pobyt w DPS?
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, który jest ustalony przez wójta (burmistrza prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa w zależności od tego przez kogo prowadzony jest konkretny dom pomocy społecznej. Średniomiesięczny koszt utrzymania mieszkańca jest zazwyczaj ustalany na bardzo wysokim poziomie.
Najczęściej opłatę za pobyt w DPS uiszcza jej mieszkaniec. Zazwyczaj opłata ta jest pobierana z emerytury bądź renty takiej osoby. W wypadku opłaty pobieranej od mieszkańca, może ona wynosić nie więcej niż 70 proc. dochodu. W praktyce więc najczęściej dojdzie do pobrania 70 proc. wypłaconej pensjonariuszowi emerytury bądź renty, co jednak w realiach naszego kraju oraz mając na uwadze wysokość opłaty za pobyt w DPS, zazwyczaj nie wystarcza na pokrycie jej w całości ze środków pensjonariusza. Wówczas organ zwraca się o pokrycie różnicy do dalszych obowiązanych.
W dalszej kolejności za uiszczenie opłaty za pobyt w DPS odpowiedzialni są małżonek, zstępni (np. dzieci, wnuki) oraz wstępni (rodzice, dziadkowie). Zwrócić należy uwagę na to, że z grupy tej wyłączone jest rodzeństwo.
W ostatniej kolejności obowiązana do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS jest gmina, która pokrywa różnicę między średnim kosztem utrzymania w DPS a opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane (rodzinę).
Opłata za pobyt w DPS – postępowanie
Postępowanie administracyjne w przedmiocie ustalenia opłaty za pobyt w DPS najczęściej rozpoczyna się od określenia kręgu osób zobowiązanych. Następnie organ przechodzi do postępowania dowodowego, w ramach którego zobligowany jest do ustalenia dochodu osoby potencjalnie obowiązanej i obligatoryjnie przeprowadza wywiad środowiskowy. Najczęściej organ zaczyna od wezwania osoby obowiązanej do przedstawienia sytuacji majątkowej i dochodowej. Postępowanie to kończy się propozycją zawarcia umowy, w której członek rodziny pensjonariusza DPS zobowiązuje się opłacać w odpowiedniej części opłatę za pobyt w DPS. Strona postępowania administracyjnego nie ma jednak obowiązku podpisywać takiej umowy z organem prowadzącym właściwy DPS. Wówczas wydana zostaje decyzja, nakładająca na obowiązanego obowiązek uiszczenia opłaty za pobyt w DPS w odpowiedniej wysokości. Gdy nie zgadzamy się z wydaną decyzją, powinniśmy ją zaskarżyć i wytknąć organowi prowadzącemu postępowanie wszystkie błędy, które doprowadziły go do niewłaściwego z naszej perspektywy rozstrzygnięcia. W przypadku wydania decyzji osobie zobowiązanej przysługuje odwołanie do organu II instancji w terminie 14 dni od jej wniesienia. Po niekorzystnym rozpoznaniu w II instancji przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego.
Zwolnienie z opłaty za pobyt w DPS
Ustawodawca przewidział zaistnienie takich sytuacji, w których mimo że członek rodziny zalicza się do osób obowiązanych do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS, to jednak ze względów sprawiedliwościowych lub społecznych osoba taka jest zwolniona z obowiązku. Obligatoryjne zwolnienie z opłaty zachodzi w przypadku, gdy obowiązany przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona albo okaże prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na swoją szkodę, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Mimo że w takiej sytuacji organ jest zobligowany zwolnić taką osobę z opłaty, to należy pamiętać, aby złożyć w tym przedmiocie odpowiedni wniosek.
prawnik Joanna ŚWIĄTEK-WOJNAROWSKA
