Reguły interpunkcyjne, zwłaszcza te, które dotyczą stawiania przecinków, są w zasadzie proste i klarowne. Zwykle wiemy, przed którymi wyrazami stawia się przecinek, a przed którymi nie jest potrzebny. A jeśli nie wiemy, to możemy zajrzeć do słowników albo do internetowych poradni językowych.
Są jednak słowa interpunkcyjnie kapryśne. Do nich należy wyraz jak, który raz jest zaimkiem, raz spójnikiem, raz partykułą (ma jeszcze inne funkcje, nieistotne dla naszych rozważań). I zarządza przecinkiem w zależności od tego, w jakim charakterze występuje i jakie tworzy znaczeniowe okoliczności.
Gdy jest zaimkiem wprowadzającym zdanie podrzędne, stawia się przed nim przecinek: Nie wiem, jak sobie z tym poradzę, Powiedz, jak do tego doszło. Gdy jako zaimek wprowadza dopowiedzenie bądź wtrącenie, także wymaga obecności przecinka: Wczorajszy koncert, jak mówili, był zachwycający, Była dobrze przygotowana do egzaminu, jak zwykle. Gdy jest spójnikiem rozpoczynającym wyliczenia, również stawiamy przed nim przecinek: W naszym sklepie można kupić wiele produktów, jak pieczywo, nabiał, warzywa, owoce.
Spójnik jak tworzy także wyrażenia porównawcze. I tu już piszącym nie jest łatwo, bo raz trzeba postawić przecinek, a innym razem nie ma takiej potrzeby. Gdy mamy do czynienia z prostym porównaniem, przecinek opuszczamy: Był piękny jak Apollo. Wygląda jak strach na wróble. Przecinek jest też zbędny, jeśli jak jest składnikiem prostych zestawień: tak… jak…, taki… jak…, tak samo… jak…: Dziś jest tak jak wczoraj, Taki doświadczony kierowca jak Marcin nie powinien wpaść w poślizg, Jan jest tak samo wykształcony jak Stefan.
Są jednak konstrukcje bardziej skomplikowane pod względem budowy. Czy w zdaniu: Ubranie leży na nim, jak leżałoby na kołku jest potrzebny przecinek? Słowniki, które przytaczają ten przykład, są zgodne: potrzebny. Co prawda, jest to porównanie, ale rozbudowane, tzw. paralelne, a w takich stawia się przecinek: Zrobimy to tak, jak powinniśmy. Był równie zmęczony, jak zadowolony. A jeśli w zdaniu zastosujemy paralelną (czyli odpowiednią, podobną) konstrukcję: zarówno… jak i, to nie ma żadnych wątpliwości, przecinek musi być: Zarówno Piotr, jak i jego żona, cieszyli się na przyjazd rodziny.
Przytoczone reguły nie omawiają wszystkich skomplikowanych miejsc z wyrazem jak. Spójrzmy na formułę wyroku sądowego: W tym stanie rzeczy sąd orzekł jak w sentencji. Czy jest tu potrzebny przecinek? – pytają prawnicy. Moim zdaniem nie jest potrzebny, bo jest to sformułowanie, w którym z pary: tak… jak… usunięto człon tak. I zamiast: Sąd orzekł tak jak w sentencji napisano: Sąd orzekł jak w sentencji. Zwykle w wyrokach sądowych w podobnie sformułowanych zdaniach nie ma przecinka.
Wiem, że łatwo nie jest, bo nie mamy precyzyjnych zasad stawiania przecinka w konstrukcjach porównawczych. Może więc ten felieton pomoże zrozumieć niektóre interpunkcyjne zawiłości.
Ewa Kołodziejek
