Tytułowe słowo zwyciężyło w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2023. Rel jest skróconą formą angielskiego słowa relatable, którego się używa, by zaznaczyć, że zgadzamy się z tym, co mówi rozmówca, że czujemy to samo.
Młodzieżowe rel przejęte z języka angielskiego ma w potocznej polszczyźnie swój odpowiednik, też angielski. Chodzi o słowo dokładnie, którego znaczenie ‘właśnie, rzeczywiście, masz rację’ przekalkowane jest z angielskiego exactly. Po polsku, przypomnę, dokładnie znaczy ‘w sposób ścisły, precyzyjny, skrupulatny’. Tak więc młodzi mają swoje rel, a starsi swoje dokładnie.
Wśród tegorocznych młodzieżowych słów roku jest wiele wyrazów angielskich. Trudno się temu dziwić, bo „starsza” polszczyzna też czerpie pełnymi garściami z tego języka. Z nowych ciekawych słów warto wymienić delulu, rizz i slay. Pierwszy, utworzony od angielskiego delusional ‘cierpiący na urojenia’, nazywa osobę ogarniętą obsesją, zakochaną w swoim idolu lub idolce, wierzącą we wzajemność. W szerszym znaczeniu delulu to ‘osoba oderwana od rzeczywistości’ (chyba wcześniej o takiej osobie mówiło się odjechana).
Rizz od angielskiego charisma to ‘styl, urok, atrakcyjność’. Mówi się tak o osobie, która podoba się innym. Rizz to także ‘uwodzenie lub flirtowanie z kimś’. Slay zaś (w angielskim ‘niszczyć, gromić’) nazywa coś, co robi wrażenie, albo kogoś, kto wzbudza podziw, imponuje, „poraża” atrakcyjnym wyglądem lub walorami intelektu. Slay może być też okrzykiem zadowolenia. Jak się dowiadujemy od uczestników plebiscytu slangowe: you slay me w formie dowcipnego komentarza „stosowane było już sto lat temu”.
Wśród atrakcyjnych młodzieżowych słów są także, rzecz jasna, określenia rodzime. Najwyżej w plebiscytowym rankingu zaszło oporowo, czyli ‘bardzo, dużo, najmocniej, najlepiej’, a także ‘intensywnie pracować, robić coś do końca’. Młodzieżowe oporowo przypomina starsze wyrażenia w opór, do oporu. W polszczyźnie opór ma szczególne miejsce. Można mieć opór przed czymś, można stawiać opór, można coś robić do oporu, czyli ‘wyjątkowo intensywnie, długo, do granic’, np. spać, siedzieć, pracować, pić, grać, bawić się, a nawet kochać.
W finałowej dziewiętnastce tegorocznego plebiscytu znalazło się też słowo nietypowe: zgerypała. To raczej wyrażenie, bo składa się z trzech elementów: z gery pała i jest pierwszą częścią wypowiedzi obrazującej szkolną klęskę bohatera serialu „Szkoła”: Z gery pała, z maty kolejna… kurcze, no… wszystko się chrzani… Zgerypała jest zabawne, gdy wypowiada się je jednym tchem (co obrazuje łączna pisownia). Może być ‘jedynką z geografii’, ale także „śmiesznym powiedzeniem”, „przywitaniem wyrażającym radość, luz, coś typu essa” – jak piszą uczestnicy plebiscytu. Jest takim „słowem-świeczką”, co się zapala w jakimś językowym kręgu i szybko gaśnie.
Wszystkie opisane słowa zapewne szybko zgasną, ustępując miejsca nowym. Bo taki jest właśnie slang: błyskawicznie reaguje na nasze szybkie życie.
Ewa Kołodziejek
