Już po raz trzydziesty z czytelnikami moich felietonów żegnam stary rok, pełna nadziei na nowy, lepszy. Jak uczcić ten wyjątkowy moment i tę wyjątkową rocznicę? Chyba nie byłoby właściwe analizowanie językowych błędów. Lepiej spojrzeć szerzej, dojrzeć symbiozę języka ze społeczeństwem. Uświadomić sobie, jak zmienia się polszczyzna pod wpływem różnorodnych wydarzeń i oczekiwań, jak się wzbogaca i przekształca. Jakie słowa stają się ważniejsze niż inne.
Pogląd na to, które wyrazy i wyrażenia pojawiają się w prasie i w naszych osobistych słownikach najczęściej, daje analiza dokonywana na bieżąco przez językoznawców z Uniwersytetu Warszawskiego. Na internetowej stronie „Słowa na czasie” opisywane są słowa dnia, tygodnia, miesiąca i roku. Z końcem roku ogłaszany jest plebiscyt na słowo roku, które wybierają internauci i kapituła złożona z językoznawców z różnych ośrodków akademickich.
W poprzednim roku, 2020, najpopularniejszym słowem okazał się koronawirus, jednomyślnie wybrany i przez internautów, i przez kapitułę. Na drugim miejscu był rzeczownik kobiety, na trzecim zaś apostazja. Na dalszych miejscach znalazły się: lockdown, Covid-19, pandemia, aborcja, strajk, kwarantanna, zdalny. Słowem dekady zostało wybrane wyrażenie pięćset plus, a tuż za nim LGBT i konstytucja.
Najczęściej używane słowa obrazują to, co dla nas ważne osobiście, a także to, co nas zajmuje w perspektywie społecznej. W mijającym 2021 roku najwyższą frekwencję miało 25 słów i wyrażeń, które podaję w kolejności alfabetycznej: anty-LGBT (uchwała), antyszczepionkowcy, cnota (niewieścia), dawka (szczepienia), delta (wariant wirusa), fala (trzecia/czwarta pandemii, także fala uchodźców), granica, inflacja, lex TVN, lockdown, luzować (obostrzenia), ład (Polski Ład), migrant, mutacja (wirusa), obostrzenie, podatek (od reklam), podwyżka (cen), reasumpcja (głosowania), spis (powszechny), stan wyjątkowy (na granicy), szczepienie/szczepionka/(za/wy)szczepić, uchodźca, zaćmienie (słońca), zdalny (praca, nauczanie), zgon (na COVID). Można na nie oddać głos do 31 grudnia br. na stronie https://sloworoku.uw.edu.pl. Tam też można zgłosić własne słowo.
Takie językowe zabawy są społecznie ważne, ponieważ słowa, których używamy, mówią o tym, co dla nas istotne. Analizując język, którym wyrażamy to, co czujemy, co akceptujemy i przeciwko czemu się buntujemy, dowiadujemy się wiele o sobie samych. W tegorocznym plebiscycie większość propozycji stanowią słowa obrazujące społeczne problemy, zagrożenia, lęki, frustracje. Bo taki niespokojny i niepewny był rok 2021.
Zachęcam Państwa do udziału w konkursie. Ja na najważniejsze dla siebie słowa już zagłosowałam. Chciałabym jednak, żeby w przyszłym roku więcej było słów pogodnych, radosnych. I żeby taki – pogodny i radosny – był 2022 rok, czego Państwu najserdeczniej życzę.
Ewa Kołodziejek
