Parę tygodni temu zaskoczyła nas informacja, że InPost, właściciel paczkomatów, nie życzy sobie odmiany nazwy paczkomat. Sprawa była szeroko komentowana, ja także poświęciłam jej swój felieton. Pisałam, że pomysł jest absurdalny, bo odmienność wyrazów jest podstawową cechą naszego języka. A że paczkomat już się zakorzenił w polszczyźnie jako słowo pospolite, jak pampersy czy adidasy, to narzucanie komukolwiek nieodmienności tej nazwy nie przyniesie żadnych efektów. Musi więc InPost wymyślić inną strategię chroniącą jego interesy.
Dość szybko przekonałam się, jaką drogę wybrała firma, by unieruchomić gramatycznie nazwę paczkomat i trwać przy swoim pomyśle. W dziale reklamacji, do którego zadzwoniłam z powodu opóźniającej się przesyłki, usłyszałam kilkakrotnie od konsultantki, że „jeszcze dzisiaj kurier umieści przesyłkę w maszynie paczkomat, bo już dojeżdża do maszyny paczkomat”. Sprytnie i w sumie poprawnie, choć „dusza fleksyjna” polszczyzny cierpi…
Zastosowany zabieg jest wykorzystywany w użyciu wielu nazw firmowych. Jeśli nazwa instytucji składa się z kilku wyrazów, to nie wszystkie podlegają regułom gramatycznym. Mówiąc prościej, część odmieniamy, część zostawiamy w podstawowej postaci. Zwykle w wieloskładnikowej nazwie firmy nieodmieniane są człony indywidualne. Mówimy na przykład o Polskim Koncernie Naftowym Orlen, o Towarzystwie Ubezpieczeń na Życie Warta, o Grupie Azoty itp.
Radzimy sobie także wtedy, gdy mamy do czynienia z nazwami o nietypowym dla polszczyzny szyku. Chodzi o nazwy, w których człon indywidualny stoi na pierwszym miejscu, na przykład Organic Farma Zdrowia albo AGRO Ubezpieczenia – Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych. W nazwie Organic Farma Zdrowia nienaturalny szyk nie przeszkadza w odmianie nadrzędnego członu: oferta Organic Farmy Zdrowia. W nazwie ubezpieczyciela: AGRO Ubezpieczenia Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych odmienia się wyraz towarzystwo, a człon precyzujący: AGRO Ubezpieczenia jest unieruchomiony.
Pomysłodawcy zwykle nie przewidują trudności gramatycznych związanych z użytkowaniem rozbudowanych nazw firmowych, więc użytkownicy polszczyzny upraszczają skomplikowaną nazwę i mówią o Orlenie, o Warcie, o Azotach, o AGRO Ubezpieczeniach.
Dlatego sztuczna formuła, której muszą się nauczyć konsultanci InPostu: w maszynie paczkomat na pewno nie utrwali się języku naturalnym. Dopóki są paczkomaty, będziemy mówić o paczkomatach, a nie o maszynach paczkomat.
Ewa Kołodziejek
